O TEMPORA O MORES - Του Θάνου Ζέλκα

Το φαινόμενο της κακοήθειας ήταν υπαρκτό από αρχαιοτάτων χρόνων. Δεν είναι τωρινή ανακάλυψη. O Αριστείδης, ο επονομαζόμενος και δίκαιος, παρά το ότι προσέφερε τα μέγιστα στην Αρχαία Αθήνα βρέθηκε κάποια στιγμή αντιμέτωπος με τον εξοστρακισμό. Ένας αστικός μύθος μάλιστα λέει πως ο ίδιος ο Αριστείδης έγραψε πάνω σε όστρακο το όνομά του βοηθώντας συμπολίτη του που δεν τον αναγνώρισε, ζητώντας του όμως να του πει γιατί θέλει να εξοριστεί αυτός ο Αριστείδης. Η εξήγηση του πολίτη ήταν ότι βαρέθηκε να ακούει να τον φωνάζουν δίκαιο!

Διαβάζοντας κάποιος τέτοια αποσπάσματα από την ιστορία, κατανοεί πλήρως γιατί αυτή η χώρα πέρασε και περνά τέτοιες τρικυμίες. Απλά επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι η κακοήθεια στις μέρες μας έχει υπερβεί τα μέγιστα επιτρεπτά όρια και θα το αιτιολογήσω αμέσως. Πριν κάποιους μήνες ήμουν αυτόπτης μάρτυρας στο εξής περιστατικό. Ένας πεζός στην άκρη του δρόμου προσπαθεί να διασχίσει διάβαση. Την ίδια στιγμή διερχόμενο όχημα με μανούβρα καταφέρνει τελευταία στιγμή να τον αποφύγει. Λίγα μέτρα πιο κάτω ακινητοποιείται και εξέρχεται ο συνοδηγός για να βρίσει τον πεζό που κατά τα λεγόμενα του παραλίγο να σκοτώσει τους επιβάτες του οχήματος.

Θέλοντας να είμαι καλοπροαίρετος μπορώ να χαρακτηρίσω το περιστατικό μεμονωμένο. Πόσο μεμονωμένα όμως μπορεί να είναι τα φαινόμενα “χουλιγκανισμού” στο διαδίκτυο και κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου ο κάθε “κουκουλοφόρος” λασπολογεί και καθυβρίζει, νομίζοντας ότι επιτελεί κοινωνικό έργο; Πόσο μεμονωμένη είναι η ευκολία με την οποία κάποιος χωρίς το ανάλογο υπόβαθρο κρίνει και κατακρίνει χωρίς μια στοιχειοθετημένη επιχειρηματολογία κάποιον που έχει καταξιωθεί, κάποιον που έχει κοπιάσει, κάποιον που ξεπέρασε τα όρια του μικρόκοσμού του; Πόσο μεμονωμένη μπορεί να είναι η αγένεια και η ιδιοκτησιακή λογική από ένα μεγάλο μέρος των κρατικών λειτουργών;

Αυτή η κακοήθεια, που πηγάζει από την επικράτηση της μετριότητας και από την λογική του όχλου, κατόρθωσε να τρομάξει ή να αηδιάσει τους ικανούς και τους άξιους που μαζικά τους βλέπουμε να αποσύρονται από το δημόσιο βίο. Τη στιγμή που η χώρα τους έχει πραγματικά ανάγκη προκειμένου να γλιτώσει την ολική καταστροφή της. Την ίδια στιγμή όμως αυτή καθαυτή η κοινωνία δεν μπορεί να τιθασεύσει τα ένστικτά της, να αξιολογήσει τις αρχές της και να απομονώσει τις αιτίες του κακού. Τυφλώνεται από την πρόσκαιρη λάμψη ετερόφωτων προσώπων και αρνείται να κοιτάξει τα ζιζάνια που φυτρώσανε στο περιβόλι της και κοντεύουν πια να γίνουν δέντρα.

Φαίνεται πως η κακοήθεια έχει και χαρακτηριστικά λοιμώδους νοσήματος, καθώς έχει εξαπλωθεί σε όλη τη διαστρωμάτωση της κοινωνίας. Η αγένεια, οι ύβρεις, η λασπολογία, ο μηδενισμός, η γενικολογία, το κουτσομπολιό είναι συνεχώς εντός της ημερήσιας διάταξης. Με νοοτροπίες “κακομαθημένων παιδιών” πορευόμαστε άστοχα και άσκοπα ως κοινωνία, μην μπορώντας να κάνουμε υποχωρήσεις, να ακούσουμε μια διαφορετική άποψη, να πούμε μια καλημέρα χωρίς να κρύβουμε κάτι στο πίσω μέρος του μυαλού μας.

Εκτίμησή μου είναι ότι όλο αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι δεν μαθαίνουμε από την παιδική μας ηλικία να δουλεύουμε ομαδικά. Το ίδιο το σύστημα δεν προάγει τη συλλογικότητα αλλά μας βάζει σ' ένα ατέλειωτο ανταγωνιστικό περιβάλλον, όπου επικρατούν όσοι δεν έχουν φραγμούς, όπου ηρωοποιούνται οι μονάδες και όχι τα σύνολα, όπου επιβραβέυεται το αποτέλεσμα και όχι η προσπάθεια.

Προφανώς έχει περάσει ο καιρός που οι άνθρωποι μάχονταν για ιδέες και οράματα. Δεν πουλάνε πια αυτά, εκτός αν συνοδεύονται από μια ωραία “γαρνιτούρα”. Τι να πεις όμως για μια εποχή που τρέφεται με χάμπουργκερ, τηγανιτές πατάτες και αναψυκτικό αλλά τα βάζει σε ανακυκλώσιμη συσκευασία για να προστατέψει τάχα τον πλανήτη;


Από τη στήλη “ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ” στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής