Η εισβολή της τεχνολογίας στην καθημερινότητά μας, έχει ως αποτέλεσμα να κάνουμε με ασύλληπτες ταχύτητες πράγματα, για τα οποία παλιότερα χρειαζόταν και κόπο και χρόνο. Από το να πληρώσουμε έναν λογαριασμό μέχρι να επικοινωνήσουμε με βιντεοκλήσεις σε όλο τον κόσμο, για τους εξοικειωμένους με την τεχνολογία, αυτά πλέον είναι θέματα ρουτίνας. Για μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων όμως, όπως αυτή των ηλικιωμένων, όλη αυτή η ψηφιακή επανάσταση αποτελεί ένα απειλητικό ξένο τοπίο.
Ακόμα και οι πιο σύγχρονες συσκευές που με απλά αγγίγματα, ανοίγουν εφαρμογές, όπως για παράδειγμα ένα ψηφιακό φωτογραφικό άλμπουμ, για έναν άνθρωπο άνω των 80 είναι ένα ακατανόητο μηχάνημα. Αρκεί να σκεφτούμε ότι αυτοί οι άνθρωποι έζησαν σε μια εποχή που τα τηλέφωνα με τον μύλο ήταν τεχνολογία αιχμής και μέσα σε μερικά χρόνια καλούνται να εναρμονιστούν σε ένα περιβάλλον άκρως εχθρικό γι αυτούς.
Αυτή η δυσκολία δεν είναι μεμονωμένη ιστορία. Είναι κομμάτι ενός ευρύτερου προβλήματος. Στα περισσότερα Κέντρα Ανοιχτής Προστασίας Ηλικιωμένων, οι υπεύθυνοι αναφέρουν πως μεγάλο ποσοστό των μελών τους δεν έχει επαφή με το διαδίκτυο, πέρα από τη λήψη γραπτών μηνυμάτων SMS. Δεν μπορούν καν να δημιουργήσουν έναν λογαριασμό email. Όταν έρθει δε η ώρα να υποβάλουν μια αίτηση για τη σύνταξή τους ή για επίδομα θέρμανσης στην πλατφόρμα του Δημοσίου, αυτή η αίσθηση της απομόνωσης μετατρέπεται σε ένα πρακτικό εμπόδιο. Αναγκάζονται να ζητήσουν βοήθεια από τα εγγόνια τους ή να πάρουν τηλέφωνο διάφορους συγγενείς ή φίλους, χάνουν χρόνο και, κυρίως, αποκτούν την αίσθηση ότι έχουν χάσει τον έλεγχο της ζωής τους.
Και όμως δεν φταίει η τεχνολογία. Το πρόβλημα κρύβεται στον ρυθμό εισαγωγής της και στην έλλειψη υποστήριξης για όσους δεν μεγάλωσαν μαζί της. Για έναν νέο είναι φυσικό να μαντέψει πώς λειτουργεί μια νέα εφαρμογή. Για έναν άνθρωπο που πέρασε σχεδόν όλη του τη ζωή χωρίς υπολογιστές, η πρώτη επαφή μπορεί να μοιάζει ακόμα και επικίνδυνη. Είναι ο φόβος που νιώθει κάθε άνθρωπος μπροστά στο άγνωστο και είναι απόλυτα φυσιολογικό να είναι επιφυλακτικός.
Το αποτέλεσμα όμως είναι ότι αντί ο ηλικιωμένος να ωφεληθεί από τις απλοποιημένες διαδικασίες, να νιώθει αποξενωμένος και να περιορίζεται ακόμη περισσότερο. Το ίδιο πρόσωπο που για δεκαετίες συμμετείχε ενεργά στην ζωή, τώρα αποφεύγει τις συναλλαγές ή τις διοικητικές υποθέσεις, όχι γιατί δεν επιθυμεί να τις διεκπεραιώσει, αλλά γιατί φοβάται τη νέα «γλώσσα» της ψηφιακής εποχής. Και η απομάκρυνση από τα δημόσια πράγματα συχνά συνοδεύεται από σιωπή. Η περηφάνεια δεν το αφήνει να εκφράσει τα προβλήματά του ούτε να ζητήσει βοήθεια. Προτιμάει να υπομένει παρά να νιώθει ανίκανος.
Αν θέλουμε να μη δημιουργούμε χάσματα, οφείλουμε να δίνουμε την ευκαιρία σε όλες τις κοινωνικές ομάδες να εναρμονίζονται ύστερα από κάποιες τόσο ουσιαστικές αλλαγές. Η πλήρης ψηφιοποίηση, μπορεί να μοιάζει μεν κάτι αναπόφευκτο και λογικό για τις τρέχουσες γενιές, εντούτοις όμως αποτελεί μια μεγάλη ανησυχία για τους μεγαλύτερους σε ηλικία συνανθρώπους μας που δεν καταλαβαίνουν την τεχνολογία.
Οι λύσεις δεν χρειάζεται να είναι υπερβολικά σύνθετες. Αρκεί να αρχίσουμε από κάτι απλό και προσιτό. Τα ΚΑΠΗ μπορούν να γίνουν σε “ψηφιακά φροντιστήρια” όπου κάθε εβδομάδα νέοι εθελοντές θα καθοδηγούν με υπομονή τους ηλικιωμένους στα πρώτα τους ψηφιακά βήματα, σε συνδυασμό με την τοπική αυτοδιοίκηση που μπορεί να επενδύσει σε κινητές μονάδες ψηφιακής εκπαίδευσης. Έτσι αίρονται οι αποκλεισμοί και δημιουργούνται ευκαιρίες αντάμωσης γενεών, με σεβασμό στους ρυθμούς και τις ανάγκες των μεγαλύτερων.
Στο τέλος, η πραγματική αξία της τεχνολογίας μετράται όχι από τις ταχύτητες του διαδικτύου, αλλά από το πόσο ενώνει τους ανθρώπους και πόσο ενισχύει την καθημερινή τους αξιοπρέπεια. Αν αντιμετωπίσουμε το ψηφιακό χάσμα ως κοινή υπόθεση ότε θα διασφαλίσουμε ότι κανείς δεν θα μείνει έξω από τον νέο αυτό κόσμο. Γιατί η πρόκληση δεν είναι να μάθουμε απλώς να χειριζόμαστε συσκευές, αλλά να φροντίσουμε ώστε όλες οι ηλικίες να συνεχίσουν να ζουν με αυτονομία, συνείδηση και αίσθημα ασφάλειας σε έναν κόσμο που αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς.
