Αφιάρτης Καρπάθου, το χτύπημα με κωδικό M.A.Q.3Ας ταξιδέψουμε 76 χρόνια προς τα πίσω, στις εποχές του πολέμου και της φωτιάς! Ήταν μεσημέρι 25 Μαΐου 1941, με την κωδική ονομασία M.A.Q.3, έντεκα πλοία του συμμαχικού στρατού, ξεκινούσαν από την Αλεξάνδρεια, είχαν στόχο την καταστροφή της σφηγγοφωλιάς των Στούκας και των Μέσσερσμιθ, στον Αφιάρτη της Καρπάθου.
Τα θωρηκτά QUEEN ELIZABETH και BARHAM, το μοναδικό αεροπλανοφόρο της Μεσογείου FORMIDABLE, με κυβερνήτη τον πλοίαρχο sir James Bisset και 1200 μέλη του πληρώματος, καθώς και τα αντιτορπιλικά HASTY, HEREWARD, JERVIS, JANUS, KANDAHAR, NUBIAN, VENDETTA και VOYAGER.
Τα πολεμικά πλοία είχαν την κωδική ονομασία Δύναμη Α, ξεκίνησαν, αφού πρώτα εξασφάλισαν τουλάχιστον οκτώ μάχιμα αεροπλάνα, για να πραγματοποιήσουν την επιχείρηση.
Ξημέρωνε Δευτέρα 26.5.1941, σύμφωνα με τους Αυστραλούς,το σύνθημα της επίθεσης δόθηκε τις θεοσκότεινες ώρες της νύχτας, 03:30, ενώ οι Εγγλέζοι αναφέρουν ότι τα αεροσκάφη σηκώθηκαν μια στιγμή πριν φέξει, στις 06:00! Τα πλοία είχαν ήδη φτάσει 100 ναυτικά μίλια από τις νότιες, νοτιοδυτικές ακτές τις Καρπάθου.
Στην αρχή πέταξαν 4 Αλμπακόρες και λίγο μετά τα 4 Φουλμάρ. Στο πρώτο χτύπημα αναφέρονται δύο ολοσχερώς κατεστραμμένα Fiat CR42S και δύο χτυπημένα, γερμανικά Ju. 87, τα περίφημα "Stuka".
Τα αεροσκάφη επέστρεψαν σώα στο αεροπλανοφόρο για τον ανεφοδιασμό στις 07:00, εκείνη την στιγμή η Δύναμη Α, ενώθηκε η ομάδα Ajax’s, τα 7 πλοία ήταν:
HM Cruisers AJAX, DIDO και HM Destroyers JACKAL, KELVIN, NAPIER και το NUBIAN. Η επιχείρηση M.A.Q 3 υποστηριζόταν από 18 πλοία των συμμαχικών δυνάμεων.
Ο αεροδιάδρομος Καρπάθου ήταν γεμάτος αεροσκάφη, η περίφημη ομάδα των Ιταλών πιλότων 162 Squadriglia C.T. με FIAT cr42, αλλά και ένας μεγάλος αριθμός από τα γερμανικά Ju. 87 "Stuka" (ακρωνύμιο για το "Sturzkampfflugzeug", που σημαίνει "μαχητικά αεροσκάφη σε μια κατάδυση”), αλλά και τα 150 μονοκινητήρια της 4ης flottarea Luftflotte, με διοικήτη τον πτέραρχο von Richtoten, και μερικά καταδιωκτικά Messerschmitt Bf 109.
Αρκετές μέρες νωρίτερα οι Γερμανοί (800 με 850, αξιωματικοί και στρατιώτες, σύμφωνα με μαρτυρίες, με κεντρικό στρατόπεδο στους κάμπους της Παναγίας, το γνωστό Σταυρί, έξω από τις Μενετές), είχαν απαγορεύσει την προσέγγιση των Καρπάθιων στον αεροδρόμιο, όμως δεν χρειαζόταν να είσαι κοντά για δεις την εντονότατη κινητικότητα.
Μόλις τέσσερις ημέρες νωρίτερα, στις 21 Μαίου 1941, ο Κάστελλος και το αεροδρόμιο είχε δεχτεί την πρώτη επίθεση, εκείνη τη φορά από την θάλασσα και τα κανόνια των Αυστραλιανών αντιτορπιλικών Nizam, HM Ships Ilex, Jervis καιHavock.
Η μαρτυρία του Αναστάσιου Αγγέλου, που εκείνες τις μέρες, έφηβος, δούλευε κουβαλώντας νερό με το μουλάρι μέσα στην καζάρμα του αεροδρομίου και ζούσε στον κοντινό οικισμό Κήπος, είναι συγκλονιστική:
-... το αεροδρόμιο ήταν πυρ, έβγαζε φωτιά, έβραζε, ήταν περίπου 70 βομβαρδιστικά αεροπλάνα, με Ιταλούς και Γερμανούς πιλότους, που κατέβαιναν για λίγο, έκαναν ένα σύντομο ανεφοδιασμό και πάλι πέταγαν στον αέρα.
Εκείνες τις ημέρες, που πάλευαν την Κρήτη, δεν μας άφηναν ούτε να πλησιάσουμε κάποια από τα αεροπλάνα, με το παραμικρό λάθος όπλιζαν τα αυτόματα”.
Αν και τα συμμαχικά αεροσκάφη ήταν μοναχά οκτώ, πραγματοποίησαν συνολικά 24 επιθέσεις στο makri gialo, το Ιταλικό αεροδρόμιο στον Αφιάρτη της Καρπάθου.
Τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν 20 αερομαχίες, με τέσσερα εχθρικά αεροσκάφη και ένα βρετανικό φουλμάρ, να τα καταπίνει η θάλασσα.
Τα χαράματα της επομένης, 26ης Μαίου 1941, τα πολεμικά πλοία είχαν μετακινηθεί 150 μίλια νότια του στενού Καρπάθου-Κάσου και ενώ η μάχη ήταν σε εξέλιξη, το μεσημέρι στις 13:20 η δύναμη Α χτυπιέται άγρια από τα Γερμανικά βομβαρδιστικά.
Ανεπιβεβαίωτες, ακόμη και σήμερα, πληροφορίες θέλουν ένα σμήνος από 17 στούκας, Ju87Bs, να φθάνουν από την βάση της Αφρικής και να χτυπούν ανέλεητα τα πλοία.
Καταμετρούν την ρίψη περισσοτέρων από είκοσι βόμβων, του 1 τόνου (2200lbs), δύο βρίσκουν το αεροπλανοφόρο HMS FORMIDABLE, στην δεξιά πλευρά και μεταξύ 17 και 24 διαφραγμάτων, ο πυργίσκος καθώς και το καλώδιο του γκαζιού και ταχυτήτων τέθηκαν εκτός λειτουργίας, ενώ σε ανθρώπινα θύματα καταγράφονται 12 νεκροί και 10 τραυματίες.
Όμως δεν είναι οι μοναδικές απώλειες, και το NUBIAN (κυβερνήτης R. W. Ravenhill) βγαίνει εκτός, με σχεδόν κατεστραμμένη την πρύμνη και με 15 νεκρούς ναύτες, καθώς και 6 τραυματισμένους, έτσι αποχωρεί βιαστικά για την Αλεξάνδρεια.
Το αεροπλανοφόρο ταξίδεψε στην Αμερική για επισκευή, ενώ το αντιτορπιλικό στην Βομβάη της Ινδίας.
Ακόμη και ο ίδιος ο Τσώρτσιλ, είχε πειστεί για την αναγκαιότητα της επίθεσης στον Κάστελο, στο αεροδρόμιο της Καρπάθου, παρόλα αυτά η επιχείρηση M.A.Q.3,
κατάφερε αμελητέα πλήγματα, στην σπουδαία αεροπορία του Γερμανοιταλικού άξονα.
Οι συμμαχικές δυνάμεις, με τον ναύαρχο Cunningham επιβιβασμένο στο QUEEN ELIZABETH, είχαν ετοιμαστεί για έναν ελιγμό, θα περνούσαν για παραπλάνηση, το στενό της Κάσου και θα ανέβαιναν την γραμμή για την Μήλο, που οι μυστικές υπηρεσίες ανέφεραν για την επάνδρωση αλλά και τον ρόλο του εκεί αεροδρομίου. Τελικά εγκατέλειψαν την επιχείρηση και αποχώρησαν έπειτα από τα απανωτά χτυπήματα.
Η Γερμανική υπεροχή στο αέρα ήταν απόλυτη, δεν άφησε περιθώρια στους συμμάχους για διεκδικήσεις.
Παραμονές τις Γερμανικής επιθέσως στην Κρήτη και τα Εγγλέζικα αεροπλάνα δεν ξεπερνούν τα δέκα, ενώ τα σμήνη των Ιταλών και των Γερμανών της Wehrmacht, φτιάχνουν ένα δίχτυ πάνω από το αιγαίο.
Μέγαρα, Ελευσίνα, Τατόι, Άργος, Μυκήνες, Μολάϊ, Μήλος, Κάρπαθος, Ρόδος, τα βασικά αεροδρόμια που ανεφοδιάζουν τον ιπτάμενο εισβολέα.
Όμως στην θάλασσα είναι διαφορετικά για τους συμμάχους, υπάρχουν 4 θωρηκτά, 1 αεροπλανοφόρο, 11 καταδρομικά και 40 αντιτορπιλικά.
Αντίθετα οι Ιταλοί και οι Γερμανοί επιτάσσουν τράττες, ακόμη και ψαρόβαρκες, για να μεταφέρουν προσωπικό, ενώ ούτε λόγος να γίνεται για ναυμαχίες.
Η Γερμανοί είναι οι πρώτοι που χρησιμοποιούν τους αλεξιπτωτιστές στην επιχείρηση mercury, από την ανάγκη μεταφοράς προσωπικού για την κατάληψη της Κρήτης.
Σε αριθμούς, χάνουν περίπου 2000 μαχητές, από τους 22.000, που παίρνουν μέρος. Ενώ οι σύμμαχοι έχουν μόνο από το Πολεμικό Ναυτικό φθάνουν τους 1.828 νεκρούς (άλλους τόσους από τον στρατό ξηράς), 9 πολεμικά βυθισμένα και 15 βαριά πληγωμένα σκάφη.
Το χτύπημα στο αεροδρόμιο Καρπάθου δεν απέφερε ωφέλη ή σπουδαίες αλλαγές στο στρατιωτικό σενάριο που χάρασσαν οι κατακτητές, δεν ξέρουμε πως θα εξελισσόταν η ιστορία, εάν οι σύμμαχοι είχαν πετύχει να αχρηστεύσουν την Ιταλογερμανική βάση στην περιοχή Αφιάρτης.
Η επιχείρηση M.A.Q 3 αποδεικνύει την σπουδαιότητα του αεροδρομίου Αφιάρτη, ακόμη και σήμερα οι πληροφορίες για την χρήση του είναι συγκεχυμένες και πνίγονται σε απόρρητα τηλεγραφήματα και σκοτεινά αρχεία.
(Στην φωτογραφία οι αγωνιστές της απελευθέρωσης Καρπάθου, Μανώλης Χατζησπάνης και ο Αναστάσης Άγγελος)
dimellasm@hotmail.com
