6000 όστρακα - Του Θάνου Ζέλκα

6000 ΟΣΤΡΑΚΑ-Στην αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία εφαρμόστηκε για αρκετό καιρό ένα προληπτικό μέτρο, που σκοπό είχε αρχικά την προστασία του πολιτεύματος αλλά αργότερα, όπως πολλά από τα καλά πράγματα που γέννησε αυτός ο τόπος, μετατράπηκε σε μέθοδο πολιτικής εξόντωσης. Το μέτρο αυτό δεν είναι άλλο από τον οστρακισμό ή εξοστρακισμό όπως είναι ευρέως γνωστό. Το σκεπτικό της εφαρμογής του ήταν να απαλλάσσονται οι Αθηναίοι από πολίτες οι οποίοι είχαν συσσωρεύσει υπερβολικά μεγάλη πολιτική δύναμη, σε σημείο να γίνονται επικίνδυνοι για την πολιτική που ακολουθούνταν.

Ο οστρακισμός γινόταν ως εξής: μία φορά κάθε χρόνο μαζεύονταν όλοι οι Αθηναίοι πολίτες στην Εκκλησία του Δήμου και προσπαθούσαν όλοι μαζί να αποφασίσουν γιατί και αν θα έπρεπε να κάνουν οστρακισμό, τη χρονιά εκείνη. Εάν οι Αθηναίοι έκριναν πως δεν υπήρχε λόγος για κάτι τέτοιο τότε δεν γινόταν οστρακισμός. Εάν όμως έκριναν πως έπρεπε να γίνει κάτι τέτοιο, τότε έφραζαν την Αγορά και δημιουργούσαν έτσι έναν περίβολο, που τον διαιρούσαν σε δέκα τμήματα, με κοινή είσοδο. Σε αυτά εισερχόταν κάθε πολίτης, ανάλογα με τη φυλή που ανήκε και άφηνε ένα όστρακο (θραύσμα πήλινου αγγείου), όπου είχε γράψει το όνομα του πολίτη του οποίου την εξορία επιθυμούσε. Για να εξοριστεί κάποιος έπρεπε το όνομά του να βρεθεί σε περισσότερα από 6.000 όστρακα. Ο πολίτης που καταδικαζόταν είχε διορία δέκα ημερών για να τακτοποιήσει τις προσωπικές του υποθέσεις. Αρχικά, η εξορία διαρκούσε δέκα χρόνια αλλά αργότερα μειώθηκε σε πέντε.

Μεταξύ των θυμάτων του οστρακισμού ήταν και ο Αριστείδης, ο επονομαζόμενος και δίκαιος, πληρώνοντας με εξορία την πολιτική αντιπαράθεση που είχε με τον Θεμιστοκλή σχετικά με το θέμα της δημιουργίας ενός ισχυρού αθηναϊκού στόλου. Η ιστορία φαίνεται πως δικαίωσε και τους δύο, καθώς ο στόλος οδήγησε από τη μια στη μεγαλειώδη νίκη της Ναυμαχίας της Σαλαμίνας και από την άλλη στην αποκατάσταση της φήμης και της υπόληψης του Αριστείδη.

Παρά το ότι η διαμάχη Θεμιστοκλή – Αριστείδη έληξε με σχεδόν αίσια κατάληξη, δε συνέβη το ίδιο με όλες τις αψιμαχίες στη μακρά ιστορία του έθνους μας. Κάποιες εξ αυτών σχεδόν μας έφεραν στα όρια του αφανισμού. Τα πείσματα και η ματαιοδοξία πολλές φορές ήταν αιτίες εθνικών τραγωδιών. Το χειρότερο όμως απ' όλα είναι ότι οι ταγοί δεν φαίνεται να μαθαίνουν από τα διδάγματα της ιστορίας. Όλοι πιστεύουν πως θα τα καταφέρουν καλύτερα από τους προκατόχους τους και επαναλαμβάνοντας τα ίδια λάθη καταλήγουν στην ίδια σχεδόν τραγική κατάληξη.

Κι ο λαός τι κάνει για όλα αυτά; Μα πώς θα μπορούσε ο λαός να διδαχθεί από τα λάθη του, όταν στις κρίσιμες αποφάσεις του επηρεάζεται από τα πάθη του και δεν μπορεί να ακούσει τη λογική του; Δώστου ίντριγκα, συνωμοσία και παρασκήνιο και πάρτου τη ψυχή. Μπορεί να διχαστεί ακόμα και για την πιο ασήμαντη αιτία, απλά για να έχει ένα λόγο να μαλώνει. Χαρακτηριστικά αναφέρω πως στο χωριό μου η διχόνοια ήταν η αιτία ύπαρξης και λειτουργίας δύο ξεχωριστών σχολείων για πολλά χρόνια.

Μπορεί το φιλότιμο να είναι λέξη και έννοια ελληνική, το ίδιο όμως συμβαίνει και με την τραγωδία. Κάτι που ενδεχόμενα να ζήσουμε από την αδιαλαξία του πολιτικού κόσμου να χαράξει μια ενιαία εθνική πολιτική γραμμή που να μην επηρεάζεται από πρόσωπα, αλλά να έχει γνώμονα το συμφέρον του τόπου. Το να πλειοδοτούν σε προεκλογική περίοδο ποιος είναι περισσότερο πατριώτης από τον άλλο, ποιος είναι πιο χριστιανός και ποιος πιο ικανός σωτήρας δεν λέει απολύτως τίποτα αν δεν συνδυαστεί από μια συνεπή μετεκλογική πορεία.

Εκτός κι αν επιδιώκουν την πλήρη απαξίωση του πολιτικού συστήματος, ώστε να μετατρέψουν τους πολίτες σε πολιτικά αδιάφορα όντα τύπου Αμερικής, που λιγότεροι από τους μισούς αποφασίζουν για τους υπόλοιπους. Αν όντως κάτι τέτοιο είναι το γενικό τους πλάνο, ενδεχόμενα ένα μέτρο όπως ο οστρακισμός θα μπορούσε να αναβιώσει έστω και για μια φορά, καθώς είναι απόλυτα επικίνδυνοι για το πολίτευμα.

--

Από τη στήλη "ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ" στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής