ΠΑΝΩ Σ’ ΕΝΑΝ ΞΕΝΟ ΣΤΙΧΟ-Στις 24 Οκτωβρίου του 1963 φθάνει στην Αθήνα η είδηση της απονομής του βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας στον Γιώργο Σεφέρη. Ο ίδιος δηλώνει:
“Διαλέγοντας έναν Έλληνα ποιητή για το βραβείο Νομπέλ, νομίζω πως η Σουηδική Ακαδημία θέλησε να εκδηλώσει την αλληλεγγύη της με τη ζωντανή πνευματική Ελλάδα. Εννοώ αυτή την Ελλάδα για την οποία τόσες γενεές αγωνίστηκαν, προσπαθώντας να κρατήσουν ό,τι ζωντανό από τη μακριά παράδοση της. Νομίζω, ακόμη, ότι η Σουηδική Ακαδημία θέλησε να δείξει πως η σημερινή ανθρωπότητα χρειάζεται και την ποίηση - κάθε λαού - και το ελληνικό πνεύμα.”
Σήμερα πενήντα δύο χρόνια μετά από εκείνη την ημέρα, η κάθε λέξη του μεγάλου Έλληνα ποιητή αποκτά ακόμα μεγαλύτερη βαρύτητα. Όχι τόσο για την ακρίβεια, την αμεσότητα, το λυρισμό του μεστού του λόγου, που είναι αδιαμφισβήτητα, αλλά κυρίως για τη διαχρονικότητά του. Ο Σεφέρης στη σημαντικότερη στιγμή της ζωής του αλλά και της σύγχρονης Ελλάδας, παραμερεί τον εαυτό του, τον κάνει κουκίδα μιας ευρύτερης πνευματικής διάστασης και αντί να ξεδιπλώσει μια προσωπική αναφορά προτιμά να μιλήσει για την αλληλεγγύη, τους αγώνες του έθνους, τη μακρά μας παράδοση, την ποίηση και το ελληνικό πνεύμα.
Η Ελλάδα άλλαξε. Μπερδεύτηκε, εγκλωβίστηκε σ’ ένα φαύλο όνειρο και μια πρόσκαιρη πραγματικότητα. Δεν έγινε όμως ποτέ μια αφιλόξενη χώρα, παρότι υπήρχε πάντα μια μικρή μερίδα που έβγαζε μια κακία, που δεν πίστευε στους ικέτες και στους “ξένιους Δίες”. Από άκρη σ’ άκρη αυτής της χώρας μια πόρτα θα ανοίξει κι ένα κομμάτι ψωμί θα πάει στον πεινασμένο που τη χτυπάει. Ίσως γιατί μπολιάστηκε στο DNA της φυλής ο χειμώνας του 1941 και όλοι εκείνοι οι χειμώνες του πολέμου που η πείνα και οι αρρώστιες θέριζαν χωρίς διάκριση.
Ο κόσμος άλλαξε. Μπερδεύτηκε, έγινε σκληρότερος από αυτό που άντεχε. Δεν κατάφερε ποτέ να υιοθετήσει την ουσία του λόγου του Σεφέρη, που δεσμεύτηκε να το πράξει μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ίσως γιατί αν μέσα σου δεν έχεις τον ήλιο και την άνοιξη, δεν μπορείς ποτέ να καταλάβεις την αξία τους. Ίσως γιατί τούτος ο κόσμος δεν μπορεί να επιζήσει χωρίς ταμειακές μηχανές και λογιστικά υπόλοιπα και μάλλον πέρα από το κόστος των πραγμάτων δεν μπορεί να εκτιμήσει την αξία των ιδεών.
Έχει μια ιδιαίτερη αξία η φιλοσοφία. Είναι όμως η πραγματικότητα που καταστρέφει ακόμα και τις πιο σύνθετες σκέψεις της. Είναι τα πνιγμένα παιδιά στο Αιγαίο που πληρώνουν αμαρτίες άλλων, είναι η φρικαλεότητα του πολέμου που κονιορτοποιεί τις λέξεις και τις κάνει ασήμαντες, είναι η άτεγκτη στάση των ηγετών που δεν θα αφήσει ποτέ την ανθρωπότητα να ησυχάσει.
Είναι κι εκείνοι οι “μέντορες” που υποστηρίζουν ότι οι πόλεμοι είναι αναγκαίοι για να ελαφρύνουμε τη γη από την καταστροφική μας παρουσία, ώστε να ξοδεύουμε λιγότερους πόρους και να επαρκεί η τροφή για όλους. Είναι εκείνα τα ευήκοα ώτα που τους ακούν και νομίζοντας ότι εκτελούν ένα θεόπνευστο έργο, διαπράττουν τελικά ένα μεγαλύτερο έγκλημα.
Κρίνεται μάλλον μάταιο να προσπαθεί κάποιος μέσα σ’ αυτή την αντάρα να προσπαθεί να βγάλει ένα λογικό συμπέρασμα. Ακόμα όμως και γι’ αυτό ο Σεφέρης έχει μιαν απάντηση:
“Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Oιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. “
--
Από τη στήλη "ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ" στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής
