Ο ΕΛΛΗΝΑΣ ΚΑΙ Η ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ
Του Νικολού Φαρμακίδη
πολιτικού μηχανικού
Ο Ελληνικός πολιτισμός δεν γεννήθηκε χθες, η ηλικία του είναι πολύ μεγάλη. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραφε πως στην εποχή του (δηλ. 80 – 20 π.Χ.) οι Έλληνες είχαν μια προϊστορία 10.000 χρόνων. Άλλωστε τώρα πια υπάρχουν και αρχαιολογικά ευρήματα που τοποθετούν την ελληνική γλώσσα στο 5.000 π.Χ. και ενδεχομένως στο 8.000 π.Χ. Επιπλέον μπορούμε να αθροίσουμε και τα άλλα 2.000 χρόνια κατά τα οποία μέσω του Βυζαντινού πολιτισμού ο Ελληνικός έφτασε στην εποχή μας. Έτσι μπορούμε να πούμε χωρίς αμφιβολία πως ο Έλληνας έχει ένα ιστορικό βάθος 12.000 χρόνων. Σε αντίθεση ο Ρωμαϊκός πολιτισμός εξαφανίστηκε με την Ρώμη, όταν αυτή κατακλύστηκε από βόρειο-ευρωπαίους βάρβαρους στις αρχές της πρώτης χιλιετίας. Κατά συνέπεια όλοι οι Ευρωπαίοι εκπολιτίστηκαν πριν από 500 χρόνια, αφού μέχρι τότε ζούσαν σε ένα μεσαίωνα, δηλαδή σε μια ανυπαρξία πολιτισμού.
Ο πολιτισμοί των Ευρωπαίων, όπως όλοι ξέρουμε, είναι απομιμήσεις του ελληνικού. Γι’ αυτούς τους πολιτισμούς ο Νίτσε θα πει πως: όσο και να τους θεωρούμε σπουδαίους, είναι καρικατούρες του ελληνικού. Επιπλέον οι πολιτισμοί στην Ευρώπη γεννήθηκαν ηλικιακά πολύ μεγάλοι με μεγάλες αξίες εκ του μηδενός και ως εκ τούτου τους χαρακτηρίζει ένα γνωσιολογικό αβαθές. Αυτοί λοιπόν, που πιστεύουν ότι οι Έλληνες πρέπει να εξευρωπαϊστούν είναι να σαν σκέπτονται να βάλουν ένα καθηγητή πανεπιστημίου στο νηπιαγωγείο. Ο Ευρωπαϊκός πολιτισμός λόγω του ανύπαρκτου ιστορικού βάθους του δεν παρέχει την δυνατότητα σε κάποιον να διαλογιστεί και ως εκ τούτου να προβληθεί στο μέλλον. Αυτά τα δεδομένα έχουν προκαλέσει τις μέρες μας μια παγκόσμια κρίση που αναγνωρίζεται ως κρίση παγκόσμιας ηγεμονίας.
Ο Ελληνικός πολιτισμός, αυτές τις χιλιετίες, καλλιέργησε μια μοναδική κοινωνία. Η κοινωνία αυτή λειτούργησε ως κιβωτός της ελληνικής παιδείας. Ο Ησίοδος έλεγε ότι: «παιδεία είναι αυτά που μας μαθαίνουν οι γιαγιάδες μας». Η κοινωνία λοιπόν αυτή, με αυτόν τον πολιτισμό, με αυτήν την παιδεία δημιούργησε και το τέλειο πολίτευμα για να διοικείται, για να συντηρείται και για να αναπτύσσεται μέσα σε ένα κόσμο γεμάτο δαίμονες και τέρατα, μα πάνω από όλα γεμάτο βαρβάρους. Η κοινωνία αυτή λειτούργησε και λειτουργεί στον ελληνικό κόσμο εδρασμένη στη κλίμακα της πόλης. Ακόμη και κατά την περίοδο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, που ήταν μια κοσμόπολη, δηλαδή που ενσωμάτωνε εκατοντάδες ελληνικές πόλεις, η κοινωνία διοικούνταν από τον λαό σε γενικές συνελεύσεις. Οι πρωτόγεροι ήταν απλά διεκπεραιωτές της λαϊκής βούλησης που εκφράζονταν σχεδόν πάντα με ομοφωνία. Η θητεία τους ήταν το πολύ για ένα χρόνο και συνήθως εξάμηνη.
Ο ελληνικός κόσμος συνέχισε να ζει έτσι και στα πλαίσια των Μιλιέτ, κατά την οθωμανική περίοδο, που την διαχείριση αυτή την ονόμαζε «Κοινό». Έτσι η ελληνική επανάσταση δεν ήταν κατάκτηση χώρου ή εξέγερση κάποιων αντιφρονούντων, αλλά ο διαχωρισμός του ελληνικού κόσμου από μια Οθωμανική Αυτοκρατορία που είχε αρχίσει να σαπίζει. Οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις, που επέβαλλαν οι Σουλτάνοι, έρχονταν σε πλήρη αντίθεση με την νοοτροπία των Ελλήνων και της μέχρι τότε λογικής της Αυτοκρατορίας και την οδηγούσαν στην μετατροπή της σε μια αυταρχική, αντιγράφοντας τις Δυτικές απολυταρχίες. Το μόνο που έμενε λοιπόν στους Έλληνες ήταν να αποσχιστούν από αυτήν.
Ο ελληνικός κόσμος λοιπόν μέχρι τον 19ο αιώνα, όταν δημιουργήθηκε το ελληνικό κράτος και του επιβλήθηκε ο δυτικός τρόπος διακυβέρνησης της απολυταρχίας, αποτελούνταν από δεκάδες «Πόλεις» = «Κοινά» που αυτοδιοικούνταν με περισσότερο ή λιγότερο πετυχημένο τρόπο, αλλά δεν έπαυαν να είναι «Πόλεις». Άλλωστε οι αντιπαραθέσεις που δημιουργήθηκαν κατά την διάρκεια του ξεσηκωμού, δεν ήταν τίποτε άλλο από την προσπάθεια των «Πόλεων» να παραμείνουν ανεξάρτητες και να μην υπαχθούν σε ένα κεντρικό Εθνικό Κράτος κατά τα πρότυπα των απολυταρχικών Μοναρχιών της Δύσης.
Πρέπει να σημειώσουμε ότι οι Δυτικές κοινωνίες παραμένανε ως νοοτροπία στα δεδομένα του Ευρωπαϊκού μεσαίωνα δηλαδή στο καθεστώς της φεουδαρχίας. Ουσιαστικά η δημιουργία του ελλαδικού κράτους ήταν η ρήξη του ελληνικού κόσμου από την ιστορία του με την εμφύτευση ενός απολυταρχικού δυτικού κράτους καταργώντας τη λειτουργία των Κοινών. Για τους Έλληνες η ανάπτυξη του «ανθρώπου με όρους ελευθερίας» ξεκινάει από το μικρό και ανάλογα με τη δυναμική που διαμορφώνεται διευρύνεται η βάση του. Έτσι ελευθερία για τον Έλληνα σε ένα κράτος έθνος με την λογική των Ευρωπαίων δεν νοείται. Ο πολιτικός για τον Έλληνα είναι εντολέας του συνόλου και όχι κάποιος που να αποφασίζει γι’ αυτόν. Η σημερινή δημοκρατία, όπως την νοούν οι Δυτικοί Ευρωπαίοι, εξαρτάται απόλυτα από το πολιτικό προσωπικό που την μεταβάλλει κατά την βούλησή του και αναλόγως με τις ορέξεις του, αμέσως μετά την λήψη της εντολής του.
Έτσι λοιπόν από 1830 στην Ελλάδα, ξεκίνησε ένα ακήρυχτος πόλεμος μεταξύ κεντρικής διοίκησης και αυτοδιοίκησης. Η Κεντρική Διοίκηση, για να εδραιώσει το Εθνικό Κράτος, έπρεπε να αποδυναμώσει την αυτοδιοίκηση με κάθε μέσο. Αλλά πάνω από όλα να την καταστήσει αναξιόπιστη στα μάτια του λαού, ώστε να τον πείσει να αλλάξει νοοτροπία. Για το λόγο αυτό, μια από τις κύριες προσπάθειες της απολυταρχίας ήταν το αυτοκέφαλο της Ελληνικής Εκκλησίας. Παρόλα αυτά, οι επιτυχίες του κεντρικού κράτους στην Ελλάδα στο να μειώσει την πεποίθηση του λαού δεν ήταν και τόσο μεγάλες. Άλλωστε, είναι σαν να προσπαθούν να ξεριζώσουν την ψυχή του Έλληνα. Ο Έλληνας δεν μπορεί δεχθεί να μην συμμετέχει στα κοινά ως μέρος της καθημερινότητάς του. Μάλιστα οι Ευρωπαίοι, συνηθισμένοι στη φεουδαρχική υποδούλωση, μας βλέπουν ως παράξενους πολιτικολόγους.
Με το σημείωμα μου αυτό δεν έχω στόχο να πω τι θα πρέπει να κάνει ο καθένας. Απλά επισημαίνω ένα γεγονός για να καταλάβουμε γιατί ο Έλληνας βρίσκεται σε αδιέξοδα μπροστά στις κάλπες που θα στηθούν σε λίγες εβδομάδες. Στις μέρες μας μάλιστα, που η λεγόμενη παγκοσμιοποίηση δημιούργησε μια μεγάλη απόσταση μεταξύ των μελών της κοινωνίας χάρις και στην τεχνολογία, το πρόβλημα τείνει να γίνει πιο οξύ. Το έδαφος της επικοινωνίας σε μια «Πόλη», που ήταν η καθημερινότητα του λαού και που είχε όμως ως αποκορύφωμα την γενική συνέλευση, σήμερα πήρε τη θέση του η τεχνολογία. Η τεχνολογία μετέτρεψε το εφήμερο της συζήτησης στα καφενεία και στην αγορά σε μια εικονική πραγματικότητα αιωνιότητας, αφού ο κάθε λόγος χαράσσεται και παραμένει στο διηνεκές (facebook). Ταυτόχρονα έχει δημιουργηθεί ένα εγωκεντρικό άτομο που κατά κανόνα έχει χάσει και την αξιοπρέπεια του. Επιπλέον δε το «είδωλο» αυτού του ατόμου δεν είναι πια ο νουνεχής πολίτης, που εργάζεται για το καλό του συνόλου, αλλά κατά κανόνα ο «άλλος». Αυτός που μπορεί, λόγω κάποιων ιδιαιτεροτήτων του, να διαπρέπει και να προβάλλεται. Tο «o tempora, o mores» (ω καιροί, ω ήθη) του Κικέρωνα κατά του Κατιλίνα, που ήθελε να υφαρπάξει την εξουσία για να ανατρέψει τη Δημοκρατία, είναι περισσότερο επίκαιρο από οτιδήποτε άλλο.
