Κυκλοφοριακό πρόβλημα της πόλης της Ρόδου - Του Αρχιτέκτονα Γεωργίου Σάββενα

Του Αρχιτέκτονα Γεωργίου Σάββενα-Email: gsavvenas@gmail.com
-Γ ε ν ι κ ά
-Στις μεγάλες πόλεις ο εφιάλτης έχει όνομα λέγεται <κυκλοφοριακό>
Όσοι ρομαντικοί ισχυρίζονται ότι θα εγκατασταθούν στην επαρχία για να γλιτώσουν από αυτόν, μάλλον δεν γνωρίζουν τι πραγματικά συμβαίνει.
Στην Ρόδο σήμερα κυκλοφορούν περισσότερα από 45.000 αυτοκίνητα και περίπου 30.000 δίκυκλα.
Το κυκλοφοριακό αποτελεί ένα από τα οξύτερα προβλήματα της πόλης ειδικά το καλοκαίρι. Τα αυτοκίνητα συνεχώς αυξάνονται και για την κίνησή τους η ποιότητα της ζωής συνεχώς υποβαθμίζεται. Συνεχώς προσπαθούμε να τα διευκολύνουμε ,ανοίγοντας τους χώρο. Και αυτά  όσο πιο πολλά γίνονται τόσο περισσότερο χώρο μας ζητάνε.
Κατηγορούμε το ΙΧ και τους χρήστες του αλλά εθελοτυφλούμε για το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται. Για να αντιμετωπίσουμε αυτό το παράδοξο των κατοίκων ενάντια στους οδηγούς που είναι οι ίδιοι οι κάτοικοι, θα πρέπει να ξεφύγουμε από την περιοριστική αντίληψη του τι θα κάνουμε με τους οδηγούς και να επεκταθούμε και στο τι θα κάνουμε για τις πόλεις μας.
Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να διαμορφωθεί ένα πλάνο προτεραιοτήτων που να προσδιορίζει τις ενέργειες για την αναδιαμόρφωση των πόλεων σε βάθος χρόνου.
Ξεκινώντας από τα βραχυπρόθεσμου χαρακτήρα έργα και καταλήγοντας στα μακροπρόθεσμα δεν θα πρέπει να στοχεύσουμε σε μια σειριακή αλλά παράλληλη εκτέλεσή τους γνωρίζοντας ότι ορισμένα από αυτά θα απαιτήσουν πολλές δεκαετίες για να ολοκληρωθούν.
Τα βραχυπρόθεσμου ορίζοντα έργα θα μπορούσαμε να τα χαρακτηρίσουμε ως ημίμετρα διότι δεν θα λύσουν το κυκλοφοριακό πρόβλημα αλλά θα το ανακουφίζουν. Είναι ανάγκη, λοιπόν τώρα να αναπτύξουμε λύσεις όχι μόνο για τους τρόπους κυκλοφορίας των οχημάτων αλλά και για τους τρόπους ανάπτυξης και αναβάθμισης της πόλης μας, αλλάζοντας συγχρόνως την οδηγική και περιβαλλοντική μας συνείδηση.
 Αυτή την άλλη λογική, σε συνδυασμό με τα μεγάλα έργα που απασχολούν την πόλη, θα πρέπει  να προσεγγίσουμε πριν εκπονηθεί  ακόμα μία  κυκλοφοριακή πρόταση.

Η οποιαδήποτε κυκλοφοριακή μελέτη θα πρέπει να λάβει υπ’ όψιν.
  1) Nα γίνει σε συντονισμό με τον Γενικό Πολεοδομικό Σχεδιασμό (Γ.Π.Σ.) και τον καθορισμό των χρήσεων γης, εξασφαλίζοντας μακροπρόθεσμη, ποιοτική, ουσιαστική και λειτουργική επέμβαση στην εικόνα και τη ζωή της πόλης.
2) Nα αντιμετωπίσει την κυκλοφορία στο κέντρο της πόλης με όρους βιώσιμης κινητικότητας, δηλ. με σαφή προσανατολισμό προς τον περιορισμό της χρήσης του αυτοκινήτου και ταυτόχρονα την προώθηση της χρήσης Μέσων Μαζικής Μεταφοράς, του ποδηλάτου και της πεζή μετακίνησης.
3) Nα καθορίσει επακριβώς την οργάνωση-διαχείριση της στάθμευσης των αυτοκινήτων της πόλης. Αυτό έχει να κάνει τόσο με την κατηγοριοποίηση των θέσεων στάθμευσης στις διάφορες οδούς  όσο και με τη δημιουργία περιφερειακών συλλογικών χώρων στάθμευσης.
4) Nα καθορίσει και προδιαγράψει την πλήρη κυκλοφοριακή οργάνωση του οδικού δικτύου της πόλης λαμβάνοντας υπ’ όψιν και την συνολική διαχείριση της κυκλοφορίας των ποδηλάτων και πεζών.
5) Nα περιλαμβάνει μια εξειδικευμένη μελέτη ένταξης και χρήσης του ποδηλάτου
με δημιουργία δικτύου ποδηλατοδρόμων.
6) Nα περιλαμβάνει οπωσδήποτε τη γενικότερη βελτίωση και επέκταση των υποδομών και των διαμορφώσεων για τους πεζούς και τα ΑΜΕΑ.
7) Nα ασχοληθεί λεπτομερώς με τον σχεδιασμό ενός σύγχρονου πυκνού δικτύου αστικών συγκοινωνιών
11)Τα αιτήματα των φορέων αλλά και των κατοίκων της πόλης που έχουν να κάνουν κυρίως με εξειδικευμένες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις και παρεμβάσεις στη συγκεκριμένη περιοχή ή γειτονιά όπου ζει ή εργάζεται ο καθένας.
12) Τέλος, και σε συνδυασμό με την κυκλοφοριακή μελέτη θα πρέπει να προχωρήσει η θεσμοθέτηση από τον Δήμο ενός φορέα Σχεδιασμού των Κυκλοφοριακών Θεμάτων.
Ο φορέας αυτός θα είναι υπεύθυνος για την
-Συστηματική παρακολούθηση και καταγραφή των συνεχώς μεταβαλλόμενων  
  συνθηκών.
-Την συνεργασία με άλλες αρμόδιες Υπηρεσίες (Τροχαία κλπ.),
-Την αποτελεσματικότητα εφαρμογής άμεσων παρεμβάσεων,
-Την διαρκή ενημέρωση των πολιτών, τροφοδοτώντας ταυτόχρονα τους   
  μελετητές με τα καταγραφόμενα στοιχεία.

Οι  μετακινήσεις με το ποδήλατο θα άλλαζαν σημαντικά και γρήγορα την εικόνα της πόλης μας.
Η μία μετά την άλλη οι ευρωπαϊκές μεγαλουπόλεις υιοθετούν σήμερα το ποδήλατο ως βασικό μέσο μεταφοράς, συστατικό αυτού που οι ειδικοί ονομάζουν «βιώσιμη κινητικότητα».
‘Έχει υπολογιστεί ότι η μέση ωριαία ταχύτητα των αυτοκινήτων τις ώρες αιχμής δεν ξεπερνά τα 8 χλμ. /ώρα, ενώ ένας ποδηλάτης διασχίζει τους ίδιους οδικούς άξονες με μέση ταχύτητα 18 χιλιομέτρων την ώρα χωρίς θόρυβο και ατμοσφαιρική ρύπανση.
Για την κατασκευή των ποδηλατοδρόμων στους δήμους Καρδίτσας, Λάρισας, Μεσολογγίου και Νέου Ψυχικού δαπανήθηκε περίπου τα 3 εκατ. ευρώ. Χρήματα ελάχιστα σε σχέση με όσα δαπανώνται για την κατασκευή δρόμων και υποδομών για τα αυτοκίνητα. Η ιδέα όμως να ξοδέψεις χρήματα για το ποδήλατο συγκρούεται με την κυρίαρχη ελληνική νοοτροπία.
Εκτός από την επίλυση συγκοινωνιακών προβλημάτων, όπου κατασκευάστηκε δίκτυο ποδηλατοδρόμων απέδειξε ότι το ποδήλατο συνέβαλε τα μέγιστα στην αισθητική ανάπλαση, την αναβάθμιση του εμπορικού κέντρου και τη διευκόλυνση των μετακινήσεων.

Στη Γαλλία, για παράδειγμα, οι τακτικότεροι πελάτες των εμπορικών καταστημάτων είναι οι πεζοί και οι ποδηλάτες, αφού μόνον αυτοί έχουν άμεση πρόσβαση σε όποιο σημείο της πόλης θέλουν. Έρευνες που έγιναν στη χώρα έδειξαν ότι το οικονομικό όφελος από την αναμόρφωση της πόλης είναι πολύ μεγάλο, δεδομένου ότι οι μετακινήσεις προς τα εμπορικά καταστήματα του κέντρου αυξήθηκαν κατά 33%.
Στην Δανία. το 34% των μετακινήσεων στην Κοπεγχάγη γίνονται με ποδήλατο.
Στην Ολλανδία σε κάθε Ολλανδό αντιστοιχούν περισσότερα από ένα ποδήλατα, αφού υπάρχουν 1.100 για κάθε 1.000 κατοίκους, υπάρχει δίκτυο ποδηλατοδρόμων μήκους 22.000 χλμ., τη στιγμή που το οδικό δίκτυο της χώρας έχει συνολικό μήκος 110.000 χλμ.
Στην Αγγλία. Πέντε προγράμματα– πολιτικές για την επέκταση της χρήσης ποδηλάτου εφαρμόζονται στη χώρα.
Στο Δήμο της Καρδίτσας, μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής του κεντρικού δικτύου ποδηλατοδρόμων, το ποδήλατο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητας της πόλης.
Σήμερα, το 60% των μετακινήσεων στην πόλη γίνεται είτε με τα πόδια είτε με το ποδήλατο και η εικόνα ενός καλοντυμένου επαγγελματία που πηγαίνει στο ραντεβού του κάνοντας ορθοπεταλιές είναι καθιερωμένη και θεωρείται πλέον απολύτως φυσιολογική. Είναι εντυπωσιακό ότι σε ποσοστό μεγαλύτερο του 50% τα άτομα που χρησιμοποιούν για τις μετακινήσεις τους το ποδήλατο είναι ηλικίας άνω των 50 ετών!
Μελέτη που εκπόνησε το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο έδειξε ότι οι κάτοικοι της πόλης έγιναν μετά την κατασκευή των ποδηλατοδρόμων έντονα κινητικοί.

Ο Δήμος Ρόδου ξεκινά σήμερα μια προσπάθεια ένταξης του ποδήλατου στην καθημερινότητα μας.
Δημιουργεί για πρώτη φορά σταθμούς ποδηλάτων σε διάφορα σημεία της πόλης.
Η προσπάθεια αυτή για να καρποφορήσει πρέπει σύντομα να εμπλουτισθεί  
με μια ολοκληρωμένη μελέτη ενός οργανωμένου δικτύου ποδηλατοδρόμων, Δημόσιων συγκοινωνιών και χώρων στάθμευσης αυτοκινήτων.
Μόνο έτσι θα δούμε πραγματικά την πόλη μας να αλλάζει.
Τελικός στόχος και σκοπός με οποιοδήποτε πολιτικό κόστος θα πρέπει να είναι η ποιοτική  αναβάθμιση της αστικής ζωής, μια ποιότητα όπου τα τελευταία χρόνια έχουμε δει αν όχι να υποβαθμίζεται τουλάχιστον να μένει η ίδια.
Σε μια εποχή που οι διεθνείς πρακτικές και προκλήσεις αποδεδειγμένα αναβάθμισαν όχι μόνο Ευρωπαϊκές πόλεις αλλά και πόλεις της πατρίδας μας (μερικά χρόνια πριν τις αποκαλούσαμε απλά «επαρχία»), σήμερα, χωρίς να διαθέτουν την ανεκτίμητη πολιτιστική κληρονομιά και ιστορία της Ρόδου, θεωρούνται αντάξιές της.
Η νέα Δημοτική αρχή πρέπει να τολμήσει χωρίς συμβιβασμούς να βάλει το θεμέλιο λίθο για άλλες συνήθειες και πρακτικές.
Αυτοί που πραγματικά αγαπούν τη πόλη, ακόμα κι αν πρέπει να ξεχάσουν τις παλιές τους συνήθειες και να παραβλέψουν ατομικά τους συμφέροντα, θα είναι αρωγοί αυτής της προσπάθειας.