«I QUE ES LA VERITAT ?», Τι έστιν αλήθεια? Γράφει ο Αγαπητός Ξάνθης, αρχιτέκτονας

Πηγαίνοντας στη Sacrada Familia η οποία είναι η επιβλητική ρωμαιοκαθολική εκκλησία στη Βαρκελώνη της Καταλονίας στην Ισπανία, σχεδιασμένη από τον καταλανό φημισμένο αρχιτέκτονα Antoni Gaudi (1852-1926), μπορείς να διαβάζεις σε μια από τις πύλες με ανάγλυφο τρόπο «I QUE ES LA VERITAT ?» ή «τι έστιν αλήθεια?». Διατύπωση ερώτησης του Πόντιου Πιλάτου σε απάντηση της ιστορικής ρύμης λόγου του Ιησού, «όποιος είναι με την πλευρά της Αλήθειας, ακούει τη φωνή Μου». Με αυτή τη φράση προσπαθώ ακόμη και σήμερα να προβληματιστώ τι πραγματικά είναι αλήθεια και τι ψέμα ? και γιατί να το ισχυριζόμαστε? Με την θέληση της δια βίου μάθησης προσπαθώ να ανταποκριθώ στις προκλήσεις της αλήθειας. Είναι υπαρξιακά ερωτήματα που δεν μπορούν να με αφήσουν έξω από τις σύγχρονες τροχιές του λόγου και της δημόσιας έκφρασης. Ποια είναι η αλήθεια της ανάπτυξης και της πορείας του ανθρώπου? Και γιατί την επιδιώκουμε? Προσπαθώ να πιαστώ από λέξεις κλισέ: κοινωνική δικαιοσύνη, διαγενεακή ισότητα, αειφόρος ανάπτυξη, περιβαλλοντική ευθύνη, οι οποίες αλληλοσυνδέονται με τους σύγχρονους όρους διαβίωσης. Κοινωνική δικαιοσύνη: εμφανίζεται σε όλα τα πολιτικά κείμενα επιχειρώντας να απομειώσει την ύπαρξη της φτώχειας και της κοινωνικής ταξικής διαφοράς. Είναι γνωστό ότι το 1% ελέγχει μέσα από το δίκτυο της οικονομίας όλο τον παραγόμενο πλούτο και την ροή του. Το σπουδαιότερο είναι ο έλεγχος της ροής, ο οποίος αποτελεί τη βασική συνιστώσα του καπιταλιστικού συστήματος. Συνεπώς οφείλεται να γίνει ένας επανασχεδιασμός του μοντέλου ανάπτυξης σε παγκόσμια κλίμακα, ώστε οι αναπτυσσόμενες χώρες να μπορούν να ελαχιστοποιήσουν την παραγωγή αγαθών στο αναγκαίο και οι αναπτυγμένες να μειώσουν την κατανάλωση στα απαραίτητα. Ζητείται ισορροπία. Το «μέτρο άριστον» δεν μπορεί σήμερα να αποτελεί απόκρουση αλλά σημείο αναφοράς. Διαγενεακή ισότητα: Είναι η παραδοχή της διατήρησης των αγαθών και της ποιότητας ζωής για το μέλλον σε βαθμό ίσο ή καλύτερο από το σήμερα Είναι η αλλαγή νοοτροπίας από την καταναλωτική κοινωνία στην κοινωνία του εξισωτισμού και της ευθύνης. Είναι οι βασικές αρχές της βιωσιμότητας στο αγώνα έναντι της συστηματικής φθοράς των πηγών και του οικοσυστήματος. Ο πλανήτης Γη, κραυγάζει μέσα από τις εξάρσεις του (κλιματική αλλαγή, el ninio, κυκλώνες, μετεωρολογικές «βόμβες» κ.α) για να παρουσιάσει το βιασμό της φύσης. Γιατί το δικό μας ήθος με τις δικές μας αξίες δημιουργούμε τις υπάρχουσες συνθήκες βιώσεις. Η φύση υπάκουει και αρμονικά «συντρέχει» με τον άνθρωπο-ηγέτη επισημαίνοντας (όχι απαραίτητα βουβά) ότι ο άνθρωπος είναι το εργαλείο για την εξέλιξη μέσα από τις ανισσόροπες ενέργειες του καταστρέφει την ίδια τη ζωή του. Αειφόρος Ανάπτυξη: όρος της διεθνούς κοινότητας που αναδύθηκε στην δεκαετία του ‘70 για να εξισορροπήσει τις προκλήσεις της υπερ-μεγέθυνσης και του αχαλίνωτου καταναλωτισμού των φυσικών πηγών προς όφελος του ανθρώπου, ευελπιστώντας ότι έτσι θα περιόριζε τη μεγέθυνση στα όρια της ανάγκης ώστε οι επόμενες γενιές να είχαν και αυτές τη δυνατότητα του ευ ζην. Μέχρι και σήμερα υπάρχουν πολλές θεωρητικές προσεγγίσεις μέσα από τις παραλλαγές της πρώτης θεώρησης, όπως πράσινη ανάπτυξη, γαλάζια ανάπτυξη, ανακυκλούμενη οικονομία κ.α τα οποία παραμένουν όμως «όνειρα απατηλά» τη στιγμή που υπάρχει φτώχεια, οικονομική κρίση (διαρκείας), πρόσφυγες, εξαφάνιση βιοτικών και αβίωτων στοιχείων. Η σημερινή κατάληψη της βιωσιμότητας από τον κύκλο της οικονομίας εκτοπίζοντας την κοινωνία, το περιβάλλον και τον πολιτισμό στη γωνία των εξελίξεων αφήνει μια πικρή γεύση για τα μελλούμενα. Το μοντέλο του καταναλωτισμού βασίζεται στην κρίση-μεταρρυθμίσεις- ανάπτυξη με ευημερία που μονότονα ανακυκλώνεται στην νεωτεριστική εποχή (1648-1945)και επιβεβαιώνεται και στην μετα-νεωτεριστική εποχή (1945-2015) δείχνει να αποτυγχάνει στη βάση των δύο αναφερόμενων πρώτων στόχων. Το επικίνδυνο είναι ότι ακόμη και σήμερα δεν γνωρίζουμε ποιος είναι ο αληθινός δρόμος για την διάσωση του οίκου μας (γη) και της κοινωνίας μας στα πρότυπα της ατομικής, χωρικής και διεθνούς στάσης. Το πλοίο για την Ιθάκη βρίσκεται μεσοπέλαγα και με τους «κύκλωπες» να κρύβονται μέσα από τα Funds και τα CDS (credit default swaps). «I QUE ES LA VERITAT ?». Περιβαλλοντική Ευθύνη: Δύο νοήματα με βαριά κληρονομία για το γένος μας. Το περιβάλλον και η ευθύνη κτίζουν τις αναγκαίες σχέσεις εμπιστοσύνης σε όλα τα επίπεδα. Στο κοινωνικοπολιτικό διαμορφώνουν το πλαίσιο για την υγιή δημοκρατία με την επικράτηση των θεσμών, του κράτους δικαίου και των ίσων ευκαιριών για όλους. Στο οικονομικό δομούν την ισότητα, την εξάλειψη της φτώχειας στο δε πολιτιστικό συντρέχουν με την Περιβαλλοντική Ηθική, απόλυτη έκφραση των αξιών προς την φύση. Αξίες, όπως η αλληλεγγύη, ο σεβασμός, η φροντίδα, η συνύπαρξη με το «άλλο» συνθέτουν την κοινωνία της Στροφής. Μια Στροφή που θα μας ταρακουνήσει από την πλασματική αλήθεια του ατομικισμού στη κοινωνιών των όλων και του αλτρουισμού, από το τοπικό στο παγκόσμιο και αμφίδρομα, από την ταξικότητα της πόλης στην πόλη των όλων πολιτών, από την ύπαιθρο του μαρασμού στην εκτός σχεδίου περιοχή της ανάπτυξης και της γεωτεχνίας, από την εγωπάθεια στον κοινό καλό, από την ασυμμετρία στην αισθητική της Τέχνης…γιατί τότε μονό μπορούμε να απαντήσουμε στο βασανιστικό ερώτημα της αυτοπραγμάτωσης: «I QUE ES LA VERITAT ?»