Σκέψη και τεχνολογία - Του Θάνου Ζέλκα

ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ-Μεγάλωσα σε μια εποχή που όλα ήταν υπό ανάπτυξη. Όταν ήμουν μικρός η τηλεόραση είχε μόνο κρατικά κανάλια. Κινητά τηλέφωνα δεν υπήρχαν και τα σταθερά είχαν ένα μεγάλο μύλο που για να σχηματίσει κάποιος τον αριθμό της κλήσης χρειαζόταν υπομονή. Οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές δεν είχαν εισβάλει στη ζωή μας ακόμα και το διαδίκτυο ήταν κάτι που οι πάντες αγνοούσαν.


Σε μια τέτοια εποχή είμασταν αναγκασμένοι να γνωρίζουμε απλά και πρακτικά πράγματα για να μπορούμε να επιβιώσουμε. Για παράδειγμα αν δεν ήξερε κάποιος στοιχειώδη μαθηματικά δεν μπορούσε ούτε στο μπακάλικο να ψωνίσει, αφού έπρεπε μέσα στο μυαλό του να κάνει τις πράξεις και να μπορέσει να ελέγξει τον μπακάλη αν έκανε σωστά το λογαριασμό στα τεφτέρια του. Οι αριθμομηχανές ήταν ένα είδος πολυτέλειας αλλά και σχεδόν άχρηστες, αφού όλοι δούλευαν με τον ίδιο τρόπο.


Έπρεπε να έχουμε βασικές εγκυκλοπαιδικές γνώσεις, τουλάχιστον γύρω από τις εθνικές επετείους και τα πιο γνωστά ιστορικά γεγονότα, για να μην τύχει να μας γελοιοποιήσει κάποιος σε μια παρέα μεγάλων ή τουλάχιστον την ευστροφία να στρέψουμε την ερώτηση αλλού σε περίπτωση που δεν γνωρίζαμε την απάντηση. Γενικά ήταν μια εποχή που η γνώση επειδή δεν ήταν τόσο εύκολα προσβάσιμη, εξέδιδε ένα στοιχείο σεβασμού σε αυτόν που την κατείχε.


Ζώντας όλη την εξέλιξη της τεχνολογίας χαίρομαι που ζω σε μια εποχή που η πρόσβαση στη γνώση είναι πλέον κάτι περισσότερο από εύκολη. Παρότι όμως απλουστεύθηκε αυτή η πρόσβαση, δεν ξέρω κατά πόσο οι άνθρωποι διαθέτουν τα απαραίτητα αισθητήρια για να τη φιλτράρουν. Ιδίως στο διαδίκτυο η παραπληροφόρηση τα τελευταία χρόνια παρατηρείται κατά κόρον. Αρκεί μια σοβαροφανής επιχειρηματολογία και το απόφθεγμα μιας σημαίνουσας προσωπικότητας μαζί με τη φωτογραφία του για να αποτελέσει το πειστήριο ότι μια είδηση είναι έγκυρη, ενώ στην ουσία χρειάζεται στοιχειώδης κοινή λογική για να την αποδομήσει.


Ένα άλλο έντονο στοιχείο που παρατηρείται είναι ο υπερβάλων ζήλος που επιδεικνύουν εκείνοι οι οποίοι διασπείρουν την παραπληροφόρηση ή όσοι θέλουν σώνει και ντε να πείσουν τους υπολοίπους ότι μόνο η δική τους άποψη είναι σωστή. Ο γραπτός λόγος έχει την ιδιότητα να μένει και να μπορεί να τον μελετήσει κάποιος ανά πάσα στιγμή. Άρα αρκεί μια λογική δομή, μια συγκροτημένη επιχειρηματολογία και μια απλή αναφορά στις πηγές που χρησιμοποίησε ο συγγραφέας του κειμένου, προκειμένου να αξιολογηθεί η ποιότητά του.


Ο επιλεκτικός σχολιασμός κειμένων σε συνδυασμό με τη χρήση αποσπασμάτων ως επιχειρηματολογίας, που συνοδεύεται συνήθως από φαινόμενα λεκτικού χουλιγκανισμού, το μόνο που επιτυγχάνει είναι την επιβράβευση των γκεμπελίστικων μεθόδων και τακτικών. Είναι απόλυτα λογικό να μη συμφωνούμε μεταξύ μας. Σε επίπεδο γραπτού λόγου όμως  αρκεί μια ισχυρότερη επιχειρηματολογία για να ανατρέψει μια υπάρχουσα.


Εν πάση περιπτώσει ο κόσμος γίνεται όλο και πιο σύνθετος τεχνολογικά, αλλά φαίνεται πως αυτή η εξέλιξη δεν προλαβαίνει να αφομοιωθεί από τους κοινωνούς της. Σε καμία περίπτωση η τεχνολογία δεν μπορεί να καταργήσει την ανθρώπινη σκέψη. Αυτά τα δύο είναι γεννημένα για να λειτουργούν παράλληλα και συγχρόνως. Αν όμως σε μια έσχατη περίπτωση κληθούμε να διαλέξουμε το ένα από τα δύο, καλό θα ήταν να επιλέγαμε τη σκέψη και τη λογική.


Αν προσπαθούσαμε να δώσουμε λίγο παραπάνω χώρο σ’ αυτό το υπέροχο χαρακτηριστικό του γένους μας, ίσως να κατορθώναμε να δούμε πολύ περισσότερα πράγματα απ’ αυτά που βλέπουμε τώρα. Ίσως τελικά και οι λύσεις να είναι πιο προφανείς απ’ όσο πιστεύουμε ή κάποιοι θέλουν να πιστεύουμε…

 

--

Από τη στήλη "ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ" στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής