Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ, ο Δήμαρχος Φελλουζής και το λιμάνι της ΚαρπάθουΤο ακτοπλοϊκό ανέκαθεν ήταν μέσα στα πρώτα θέματα της Καρπάθου. Τη μια το λιμάνι, την άλλη κάποιο ταλαίπωρο βαπόρι-φάντασμα και στο τέλος κάπου έμπαιναν τα χουνέρια της θάλασσας, ο Άγιος Νικόλας και δικαιωματικά ο παλιός Θεός Ποσειδώνας, αφού το νησί είναι και δικός του τόπος!
Η θάλασσα εδώ κάτω στο Νότο δε χωρατεύει. Φτάνει να θυμηθούμε τέσσερις σημαδιακές χρονιές, πρώτα το 1935, όταν από την αντάρα έσπασαν τα περισσότερα καρπάθικα καϊκια, τότε γράφτηκε η περίφημη μαντινάδα για το μεγάλο κακό που έγινε στον κόλπο Ελαάρη. Έπειτα την άγρια κακοκαιρία του 1942, τότε δεν έμεινε όχι βάρκα, ούτε ξύλο μέσα στα Πηγάδια και μάλιστα ένα περαστικό καϊκι, φορτωμένο σταμνιά, έσπασε στο συντριβάνι και όλα τα πύλινα, πιάτα και πιθάρια, πήραν δρόμο και ξεχύθηκαν μέσα στα Πηγάδια.
Αλλά και στις 9 Φλεβάρη 1948, όταν έγινε ο μεγάλος σεισμός μεγέθους 7,1 στην κλίμακα Ρίχτερ και είχαμε τσουνάμι ύψους 20 μέτρων! Τέλος ακόμη μια άγρια θαλασσοταραχή είχαμε το Νοέμβρη του 1953, τότε γλύτωσαν μονάχα οι βάρκες που δεν ήταν πάνω στο νερό!
Τα τελευταία 11 χρόνια, με αιχμή τη διετία 2016-17, στην επικαιρότητα βρίσκεται το θέμα του νέου λιμανιού, τόσο η σχεδίαση, όσο και η ουσιαστική του λειτουργικότητα. Πολλές οι διαφωνίες και μάλιστα από ανθρώπους που έχουν αληθινή γνώση και βαθιά εμπειρία για το ζήτημα, άλλες τόσες οι ενστάσεις από εκείνους που βλέπουν το σημερινό λιμάνι να καθορίζει τη ζωή τους στην καρδιά της πρωτεύουσας του νησιού και μια πιθανή μετακίνηση να μαραζώσει, ίσως κιόλας σβήσει την περιοχή. Από την άλλη ακούγεται το ζήτημα του τουρισμού, του μήκους της προβλήτας και τα 200 μέτρα που είναι απαραίτητα για να δέσει ένα κρουαζιερόπλοιο.
Δύσκολες αποφάσεις που θα καθορίσουν το μέλλον του νησιού, πέρα λοιπόν από τη γνώση, απαιτούν να σταθούμε μακριά από «δεύτερες κρυφές σκέψεις», χρειάζεται σύνεση, κουβέντα με τους ειδικούς, κυρίως ομοφωνία, γιατί όχι και ομοψυχία από όλους τους Καρπάθιους!
Διάλεξα μια παλιά ιστορία, από κείνες που φανερώνουν την αγωνία του παλιού γνήσιου νησιώτη να τα βγάλει πέρα, να κάνει τον άγριο τόπο σύμμαχο, όχι μόνο να επιβιώσει με αξιοσύνη πάνω στον βράχο που τον έριξε η μοίρα, αλλά να παραδώσει και κάτι στους επόμενους.
Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ, όπως φαίνεται και στη ανέκδοτη φωτογραφία που δανειστήκαμε από την ταβέρνα Μαρίνα στην Αρκάσα και συνοδεύει το άρθρο, ήταν ένα πανέμορφο καραβόσκαρο.
Χαρακτηριστικό του καραβόσκαρου είναι η ελλειψοειδής μορφή της πρύμνης στο επίπεδο του καταστρώματος και το σχήμα του πλωριού ποδοστάματος και οφείλει την καταγωγή του στα αμερικάνικα «topsail sckooners», τα οποία αντέγραψαν οι Έλληνες πειρατές που έκαναν επιδρομές στη Γαλλία την εποχή του Ναπολέωντα και καθιερώθηκε στα ελληνικά ναυπηγεία το 19ο αιώνα.
Αυτό το σκάφος φτιάχτηκε στη Σάμο για λογαριασμό των τριων αδελφών Σολούνια.
Ήταν ο Ροίκος, ο Μήτσος κι ο Σπύρος, πατέρας τους ήταν ο Νώντας Σολούνιας. Το 1948 αγόρασαν το εργοστάσιο του αλευρόμυλου στη Ρόδο, μια επιχείρηση που έζησε μέχρι το 1988.
Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ λοιπόν είχε μήκος 23 μέτρα και ήταν 70 τόνων, αρχικά χρησιμοποιήθηκε για την μεταφορά σιτηρών και αλεύρων στα Δωδεκάνησα και τον Πειραιά, όμως η μοίρα του ήταν να γίνει δρόμος της Καρπάθου!
Εκείνη την εποχή στην Αρκάσα μεγάλωναν τα παιδιά του ψαρά Μιχάλη Εμμ. Φελλουζή και της συζύγου του, Μαριγώς Φελλουζή, το γένος Πιττά.
Το 1931 είχε γεννηθεί ο δεύτερος γιος της επταμελής οικογένενειας, ο Κωνσταντίνος Φελουζής. Το παιδί έμαθε να περπατά μέσα στο καίκι, βοηθούσε στο καίκι του πατέρα, όμως είχε έφεση στα γράμματα και ήταν ο καλύτερος μαθητής στην Αρκάσα.
Λένε πως όταν οι άνθρωποι κάνουν σχέδια, τότε οι μοίρες σκάνε από τα γέλια, κάπως έτσι η φαμίλια Φελλουζή έζησαν στο πετσί τους τις δυσκολίες για την επιβίωση όταν αναπάντεχα πέθανε ο Μιχάλης, ο πατέρας και σύζυγος της Μαριγώς.
Ο Ντίνος χρεώθηκε τη φροντίδα της φαμίλιας, ήταν επιμελητής στο σχολείο, (εκείνα τα χρόνια ήταν ιταλικό), έπαιρνε διπλή μερίδα φαγητό κι έτρεχε ξυπόλητος στο σπίτι και προσέφερε και τις δυο μερίδες στη μάνα και τα αδέλφια του.
Παπούτσια είδε για πρώτη φορά δώδεκα χρονών, όμως από φόβο μη τα κατελύσει, έδενε τα κορδόνια, τα φορούσε στο λαιμό του κι όλη την ώρα τα καμάρωνε!
Με την απελευθέρωση της Καρπάθου οι πρώτοι που έτρεξαν, δίχως κανέναν δόλο και στήριξαν το νησί ήταν οι μετανάστες κυρίως από την Αμερική.
Ανάμεσα τους οι θείοι του Ντίνου, Νίκος, Γιώργος, Γιάννης,Ηλίας και Βασίλης Φελλουζής, που είχαν μεταναστεύσει από το 1925 στο East Liverpool Ohaio και εκεί είχαν δημιουργήσει μια σπουδαία ξενοδοχειακή επιχείρηση.
Οι Φελλουζήδες, που μεταξύ άλλων πλήρωσαν για το καμπαναριό της Υπαπαντής, όπως και την αποκατάσταση της κατεστραμμένης αποβάθρας στο Φοινίκι, θέλησαν να βοηθήσουν τα ανήψια τους και προς το τέλος της δεκαετίας του 1940, αγόρασαν και χάρισαν στους δυο νέους το καραβόσκαρο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ.
Από τότε ξεκινά η θαλασσινή περιπέτεια του Ντίνου και του Μανώλη.
Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ είχε σταθερό δρομολόγιο, φόρτωνε γύψο από τα ορυχεία που ήταν στο νησάκι Μοίρα κι έπειτα ανέβαινε στον Πειραιά, εκεί ξεφόρτωνε και γέμιζε εμπορεύματα αλλά και επιβάτες, στη συνέχεια έπαιρνε τη ρότα της επιστροφής.
Καπετάνιος ήταν ο Μιχάλης Πιττάς και πλήρωμα οι ιδιοκτήτες, Ντίνος και Μανώλης, αν υπολογίσουμε ότι πήγαινε με 4-5 μίλια την ώρα, για τα 250 μίλια της απόστασης ήθελαν χοντρικά 50 ώρες, όταν άνοιγαν τα πανιά το καραβόσκαρο πάλευε με τα κύματα και γινόταν πρωταθλητής.
Οι παλιοί Καρπάθιοι, που ταξίδεψαν και πολλές φορές μούσκεψαν μέχρι το κόκκαλο μέσα στον ΤΑΞΙΑΡΧΗ, θυμούνται ότι υπήρχαν δρομολόγια που κρατούσαν όχι μια, μα δυο βδομάδες! Κι αυτό συνέβαινε όταν έπιανε άγριος καιρός και το σκάφος αναγκαζόταν να δένει στα λιμανάκια των Κυκλάδων. Αξέχαστες μνήμες από την Αμοργό, τη Νιό, την Πάρο, τη Σαντορίνη και τη Σέριφο. Μάλιστα σε κάποιες από αυτές τις διαδρομές δεν έλειπαν τα λυροτσάμπουνα! Έτσι με μουσική και μαντινάδες περνούσαν λίγο πιο γλυκά οι μέρες που η θάλασσα είχε τα νεύρα της.
Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ, όπως και τα σκάφη του Κουτλάκη, είχαν ήδη μετακινηθεί από το μικρό Φοινίκι στα Πηγάδια, ήταν τα ριψοκίνδυνα πλεούμενα με τα πιο σταθερά δρομολόγια της μεταπολεμικής εποχής, αντίθετα τα μεγάλα επιβατηγά έμοιαζαν με ταλαίπωρα φαντάσματα, που είχαν αμέτρητες δικαιολογίες για να μην περάσουν από το νησί.
Ακόμη δεν υπήρχε ο λιμενοβραχίωνας των Πηγαδίων, μόλις το 1955 κατατέθηκε η πρώτη μελέτη για την κατασκευή του λιμανιού. Χρειάστηκαν 7 χρόνια, πολλούς αγώνες και φροντίδα ακόμη και από τον ίδιο τον Κωνσταντίνο Καραμανλή!
Με κόστος 6 εκ. δραχμές η προβλήτα προεκτάθηκε κατά 24 μέτρα και τον Οκτώβρη 1962 έγιναν τα εγκαίνια του έργου που άλλαξε την ιστορία της Καρπάθου.
Οι Φελλουζήδες, Ντίνος και Μανώλης, προς το τέλος της δεκαετίας του 1950, πούλησαν τον ΤΑΞΙΑΡΧΗ σε κάποιον Αστροπαλίτη και όπως θυμούνται στην Αρκάσα, το σκάφος σε μια μεταφορά οικοδομικών υλικών ο ασβέστης άναψε κι έτσι ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ χάθηκε στη θάλασσα.
Ο Ντίνος θα μπορούσε να γίνει σπουδαίος εφοπλιστής, με οτιδήποτε καταπιανόταν προσέφερε ολάκερο τον εαυτό του, δε θα γινόταν να μην τα καταφέρει.
Ο μεγάλος έρωτας της ζωής του, η γυναίκα του Γαρυφαλιά, ήταν εκείνη που έδωσε ρότα στη ζωή του, Ο Ντίνος διάλεξε να επενδύσει στη στεριά και από τότε ασχολήθηκε με την παραγωγή οικοδομικών υλικών και τις κατασκευές.
Ο Ντίνος είχε φτάσει μέχρι την Τρίτη Γυμνασίου, για την εποχή του ήταν αρκετά μορφωμένος κι αν δεν ορφάνευε στα σίγουρα θα είχε τα κότσια και τη δυνατότητα να ακολουθήσει σπουδές στην Αθήνα. Από το 1986 αποφάσισε να ασχοληθεί με τα κοινά, οργανώνει συνδυασμό με όνομα «Πρόοδος» και καταφέρνει να εκλεγεί τρεις τετραετίες Δήμαρχος Καρπάθου! Πιο ήταν το μυστικό; μα ήταν γεννημένος πολιτικός! όπως τονίζει η κόρη του Ελένη Φελλουζή, ήταν Δήμαρχος για όλους τους Καρπάθιους. Μετά το βράδυ των εκλογών, ανεξάρτητα με την ψήφο, στεκόταν δίπλα σε όλους και δεν απέφευγε να αντιμετωπίσει στα ίσα το οποιοδήποτε πρόβλημα.
Ένα σύγχρονο λιμάνι ίσως είναι το σοβαρότερο θέμα που αντιμετωπίζει σήμερα η Κάρπαθος, χωρίς να εξαιρώ θέματα που αφορούν την μετανάστευση, ωστόσο το λιμάνι θα καθορίσει το νησί για τα επόμενα 50-100 χρόνια!
Ποια ήταν η σκέψη του Φελλουζή για τα λιμενικά έργα;
Την απάντηση μας δίνει ένας άνθρωπος που ασχολείτε ενεργά και με συνέπεια για τα κοινά, γνώρισε καλά και μάλιστα συγγένεψε με τον αείμνηστο Δήμαρχο της Καρπάθου. Ο Γιώργος Χατζηκουτσός μας λέει:
«Η σκέψη του Φελλουζή ήταν η επέκταση σε μήκος και πλάτος του σημερινού λιμανιού και η σύνδεση του με «δρόμο» μέχρι την περιοχή Μάντρα ή αλλιώς Καρνάγιο, και από εκεί δια του περιφερειακού δρόμου της Σισσάμου, η έξοδος από το λιμάνι. Το όραμα του ΦΕΛΛΟΥΖΗ, συμπεριελάμβανε και τις εγκαταστάσεις του Καρνάγιου. Την δημιουργία ενός σύγχρονου καρνάγιου, για τις ανάγκες της παραγωγικής τάξης των αλιέων του νησιού, μιας αγαπημένης σε αυτόν κοινωνικής ομάδας».
Να σημειώσουμε ότι το 2006 ξεκινούν οι κινήσεις για τις μεγάλες αλλαγές στο λιμάνι της Καρπάθου, εκείνη την πρώτη απόφαση κλήθηκε να επικαιροποιήσει το Δημοτικό Συμβούλιο του νησιού το 2011.
Γιατί όμως ο Γιώργος Χατζηκουτσός, τότε Δημοτικός Σύμβουλος πλειοψηφίας δεν συμφώνησε και ήταν ο μοναδικός που δεν ψήφισε το σχέδιο;
“Ο βασικός λόγος, που το 2006 επέβαλε την λήψη εκείνης της απόφασης, ήταν η προστασία των επιχειρήσεων, του παραλιακού μετώπου, από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων και ειδικότερα των βαρέων οχημάτων.
Όντως η μεταφορά του ντόκου, κατά 300 ή 500 μέτρα, έδινε αυτή την προστασία, δεν έδινε όμως καμμία ουσιαστική λύση, στην σωστή και ασφαλή έξοδο των οχημάτων, από το παραλιακό μέτωπο και την πόλη γενικότερα”.
Έτσι φτάνουμε στο σήμερα, 11 χρόνια μετά την πρώτη απόφαση, και 6 χρόνια μετά την δεύτερη, και έχοντας προσθέσει και την ανάγκη πρόσδεσης στο νέο λιμάνι και κρουαζιεροπλοίων, αλλά και την διαχείρηση των οχληρών δύσκολων φορτίων, το θέμα «Λιμενικές εγκαταστάσεις Πηγαδίων Καρπάθου», έχει μετατραπεί σε ένα σύχρονο «Γεφύρι της Άρτας», όπως πετυχημένα το περιγράφει στα δεκάδες άρθρα του ο καπετάν Νίκος Κανάκης, ο πολίτης που παλεύει όσο κανένας άλλος για το θέμα.
Στη χώρα που ζούμε έχουμε δει να κατασκευάζονται λιμάνια στις πιο απίθανες, τις πιο άκαιρες θέσεις κι έπειτα τους “ειδικούς” του ποδαριού να υπερασπίζονται το “λάθος”!
Ας ελπίσουμε να κυριαρχήσει η σύνεση και γνώμονας να είναι το σύνολο του νησιού, προπαντός να παραδώσουμε κάτι στους επόμενους, να μην νιώθουμε ντροπή ενώ εκείνοι να μην μας απαξιώνουν σε κάθε λέξη τους.
