ΜΑΘΕ ΜΕ ΝΑ ΨΑΡΕΥΩ-“Αν δώσεις ένα ψάρι σ' έναν άνθρωπο θα φάει μια φορά. Αν του μάθεις να ψαρεύει θα τρώει σ' όλη του τη ζωή. Αν τα σχέδιά σου είναι για ένα χρόνο σπείρε σπόρους. Αν είναι για δέκα χρόνια, φύτεψε ένα δέντρο. Αν είναι για εκατό χρόνια, μόρφωσε το λαό. Σπέρνοντας μία φορά σπόρους, σοδιάζεις μια φορά. Φυτεύοντας ένα δέντρο, σοδιάζεις δέκα φορές. Μορφώνοντας το λαό, σοδιάζεις εκατό φορές.”
Καμιά άλλη φιλοσοφική ρήση δεν θα μπορούσε να αποδώσει το νόημα των υψηλών μακροπρόθεσμων σχεδιασμών από αυτήν του Κουνγκ Τσέου που αναφέρεται παραπάνω. Κι αυτό γιατί ο εν λόγω φιλόσοφος εστιάζει σε κάτι που μπορεί να αποτελέσει την πραγματική λύση των προβλημάτων σε κοινωνικό επίπεδο.
Το να δώσει κάποιος μια φορά φαγητό στον πεινασμένο δεν σημαίνει αυτόματα ότι του λύνει το πρόβλημα. Αντίθετα μάλιστα ίσως να του κάνει μεγαλύτερο κακό, καθώς του δημιουργεί την εντύπωση ότι όσο δύσκολη κι αν είναι η ζωή του πάντα θα υπάρχει κάποιος να φροντίζει γι’ αυτόν, είτε λέγεται ευαισθητοποιημένο κοινωνικό σύνολο είτε προνοιακά ιδρύματα, χωρίς να χρειαστεί να κάνει κάτι.
Στην περίπτωση όμως που δοθεί η ευκαιρία σε κάποιον να αναπτύξει δεξιότητες και να μπορεί μέσα από μια δραστηριότητα να εξασφαλίσει τα προς το ζειν, όλο και θα λιγοστεύει το ποσοστό των αναξιοπαθούντων. Να εξαλειφθεί ποτέ είναι φύσιν αδύνατον καθώς πάντα υπάρχουν και περιστατικά που χρήζουν ιδιαίτερης βοήθειας. Όμως σε μια κοινωνία που δημιουργεί ευκαιρίες σε όλους να ζήσουν αξιοπρεπώς χωρίς κάποια ιδιαίτερη προσπάθεια, το να καταφύγει κάποιος σε έκκληση βοήθειας χωρίς πραγματικό λόγο θα είναι μεμπτό και κατακριτέο από το ευρύτερο σύνολο.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν σύλλογοι, κοινωνικές ομάδες και διάφοροι εθελοντές που προσπαθούν να κλείσουν τις πληγές που άνοιξαν εξαιτίας της μεγάλης οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στη χώρα. Σίγουρα η συγκομιδή τροφίμων και φαρμάκων είναι μια αξιέπαινη προσπάθεια αλλά δεν θα εξαλείψει το πρόβλημα. Αυτό φυσικά δεν μειώνει τη σημασία της προσφοράς τους.
Η πραγματική βάση του προβλήματος είναι η τεράστια ανεργία που μαστίζει τη χώρα. Αντί όμως η πολιτεία να την καταπολεμήσει, οι κυβερνήσεις των τελευταίων χρόνων φρόντιζαν να τη συντηρούν με αποτέλεσμα πλέον κανείς να μη μπορεί να την ελέγξει. Δίνοντας επιδόματα ανεργίας δεν δύναται να περιοριστεί. Αντιθέτως όταν μια κυβέρνηση επιδοτεί κάτι, στην πραγματικότητα ωθεί τους πολίτες στο να το επιδιώκουν. Άρα γιατί κάποιος να εργαστεί όταν η επίσημη πολιτεία επιβραβεύει την ανεργία;
Σε όλο αυτό προστίθενται και διάφορα επιδόματα, που ενώ ξεκίνησαν με εντελώς διαφορετική φιλοσοφία κατέληξαν σε μάστιγα. Ποιός άλλωστε μπορεί να ξεχάσει τα επιδόματα τυφλών που έπαιρνα επαγγελματίες οδηγοί, τα επιδόματα αναπηρίας σε αρτιμελείς και τα επιδόματα βαρέων και ανθυγιεινών που μόνο αυτοί που ασκούσαν ανάλογα επαγγέλματα δεν έπαιρναν;
Φυσικά όποιος τολμά να αγγίξει τέτοια θέματα πλέον διαπομπεύεται δημόσια από όλα αυτά τα συμφέροντα που συνασπίστηκαν προκειμένου να διατηρούν τα κεκτημένα τους. Όταν κάτι παγιώνεται είναι πάρα πολύ δύσκολο να ανατραπεί. Κι αν ανατραπεί σίγουρα δεν θα γίνει με “βελούδινο” τρόπο εκτός κι αν αλλάξει η νοοτροπία τόσο των κυβερνώντων όσο και και των πολιτών.
Σε μια εύρυθμη κοινωνία όλοι εργάζονται για να έχουν ίσα δικαιώματα στη μόρφωση, στην εργασία, στην υγεία. Οι προνοιακές δομές φροντίζουν μόνο όσους έχουν διαπιστευμένα προβλήματα και πολίτες και πολιτικοί δεν διεκδικούν οφέλη που δεν τους αντιστοιχούν. Θα μας πάρει καιρό να ζήσουμε κάτι τέτοιο και σ’ αυτή τη χώρα. Όχι γιατί δεν μπορούμε, αλλά γιατί δε θέλουμε. Ίσως χρειάζεται ένας πρώτος ρεαλιστικός στόχος, που δεν είναι άλλος από το να αυξήσουμε το ποσοστό των υγιώς σκεπτόμενων πολιτών. Αν γίνει αυτό, τα υπόλοιπα θα έρθουν από μόνα τους.
--
Από τη στήλη "ΨΙΛΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ" στη ΡΟΔΙΑΚΗ της Κυριακής
