Η Μικρασιάτισσα Παναγία Καμαριανή -Συνδέει Σύμη, Κάλυμνο, Τήλο, Κρήτη και Αυστραλία
-Του Κυριάκου Μιχ. Χονδρού
Η πίστη στη Παναγία Καμαριανή συνδέει τη Μικρά Ασία με τα νησιά μας και ακόμα, η φήμη της, έχει φτάσει στον απόδημο χριστιανικό ελληνισμό όπως στη Βικτώρια Αυστραλίας. Η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου βρέθηκε θαμμένη μέσα σ' ένα σπίτι της περιοχής Μποσμπουρούμ (κατ' άλλους Σιβρισάρι) σχεδόν απέναντι από τη Σύμη. Η θέση της εντοπίσθηκε τον 19ο αιώνα, όπου σύμφωνα με την παράδοση, μια γυναίκα η Μαριγίτσα Τακόρη, έβλεπε στα όνειρά της μια μαυροφορεμένη γυναίκα η οποία την παρακινούσε να σκάψει σ΄ένα συγκεκριμένο χώρο. Από την ανασκαφή βρέθηκε το εικόνισμα της Παναγίας και οι χριστιανοί της Μικράς Ασίας, μόλις το έμαθαν έσπευσαν να το ασπαστούν και να το προσκυνήσουν, ενώ αργότερα ακολούθησαν πολλά θαύματα. Ακόμα το προσκύνησαν μουσουλμάνοι κρυπτοχριστιανοί, όπως προσκυνούν ακόμα και σήμερα τον Ταξιάρχη Πανορμίτη Μιχαήλ της Σύμης. Κατόπιν οι Μικρασιάτες της Αλικαρνασσού οικοδόμησαν ναό προς τιμήν της Θεοτόκου Καμαριανής στο οποίο δέσποζε η συγκεκριμένη εικόνα μικρών διαστάσεων. Η ονομασία Καμαριανή προέρχεται είτε γιατί το εικόνισμα βρέθηκε ανάμεσα σε καμάρες ή γιατί ο ναός της είχε καμάρες. Να υπενθυμίσουμε ότι καμάρα ονομάζεται το τόξο ή η αψίδα πάνω από τη πόρτα ή μια μεγάλη τοξωτή πόρτα. Καμαριανή ονομάζεται και η καστρόπορτα. Η λαϊκή ονομασία Παναγιά Καμαριανή ή Παναγιά Καμαριώτισσα δεν τη συναντάμε σε πολλούς τόπους ούτε μέσα ούτε έξω από την Ελλάδα. Πριν από το φοβερό ξεριζωμό η Μαριγίτσα Τακόρη, βλέποντας ότι με διαταγή του Κεμάλ Μουσταφά οι χριστιανοί άντρες έφευγαν για τόπους χωρίς επιστροφή, στα βάθη της Ανατολής, προσευχήθηκε μπροστά στο σεπτό εικόνισμα για τη τύχη των ανθρώπων αυτών. Αμέσως μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, ο ναός εγκαταλείφθηκε, αργότερα λεηλατήθηκε και μαζί του χάθηκαν ιερά κειμήλια. Η γυναίκα που εντόπισε την εικόνα και φρόντιζε την εκκλησία, κατάφερε να την πάρει μαζί της στη Προσφυγιά, να την μεταφέρει μαζί με τα ελάχιστα προσωπικά της είδη πρώτα στην Κάλυμνο.
ΚΑΛΥΜΝΟΣ Όταν οι Καλύμνιοι, έμαθαν πως στο νησί τους βρίσκεται η Παναγιά Καμαριανή, έσπευσαν να προσκυνήσουν και αρκετοί από αυτούς θέλησαν μελλοντικά να χτίσουν ναό προς τιμήν της. Η εικόνα ανήκει στον εικονογραφικό τύπο της βρεφοκρατούσας Θεοτόκου. Είναι φορητή - σκαφωτή, ανυπόγραφη και προέρχεται πιθανότατα από Μοσχοβίτη αγιογράφο. Χρονολογικά τοποθετείται ανάμεσα στα μέσα του 14ου αιώνα και αρχές του 16ου αιώνα.
ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Σήμερα ο ναός της Καμαριανής στη Μικρά Ασία, είναι εντελώς κατεστραμμένος και σώζονται μόνο οι περίτεχνες βοτσαλωτές αυλές του, που την αποτελούν γεωμετρικά καλλιτεχνικά άσπρα και μαύρα βότσαλα, όπως στις περισσότερες εκκλησίες των χωριών της Ρόδου και των νησιών του Αιγαίου. Η θέση του άλλοτε ναού είναι κοντά στη θάλασσα, τη θάλασσα του Αιγαίου και αντικρίζει τη όμορφη Σύμη. Εκεί που θα ακουστεί το όνομα Καμαριανή.
ΚΡΗΤΗ Όταν οι κάτοικοι της Αλικαρνασσού εγκαταστάθηκαν στη Κρήτη και ίδρυσαν το Ηράκλειο τη Νέα Αλικαρνασσό, αναζήτησαν την εικόνα της Παναγιάς Καμαριανής. Οι Αλικαρνασσιώτες πληροφορήθηκαν πως η εικόνα από τη Κάλυμνο βρίσκεται στην Αθήνα και αποφασίζουν να μεταβούν στην πρωτεύουσα για να την παραλάβουν. Συγκροτούν μια επιτροπή με επικεφαλής τον ιερωμένο Τιμόθεο Καλαμπερίδη (προηγούμενο της ιστορικής μονής Αγκαράθου) και με άλλους φλογερούς πατριώτες. Η επιτροπή συναντήθηκε με συγγενείς της Μαρ. Τακόρη, οι οποίοι ανταποκρίθηκαν στο αίτημα των Μικρασιατών και παραδίδουν την εικόνα η οποία με ευλάβεια γίνεται η μεταφορά της στον ιερό ναό Αγίου Νικολάου της Νέας Αλικαρνασσού. Το 1986 θεμελιώνεται και το 2003 αποπερατώνεται και εγκαινιάζεται ο ιερός ναός Παναγίας Καμαριανής στη Νέα Αλικαρνασσό. Το οικόπεδο αποτελεί δωρεά της Διονυσίας Βαρδαξή. Από τότε εκατοντάδες Ηρακλειώτες πιστοί πρόσφυγες ή μη, προσέρχονται για να προσκυνήσουν και να τιμήσουν την Θεοτόκο Καμαριανή. Κάθε χρόνο ψάλλεται όρθρος χοροστατούντος του σεβασμιότατου Αρχιεπίσκοπου Κρήτης Ειρηναίου, ακολουθεί Μέγας πανηγυρικός εσπερινός και νυχτερινή Θεία λειτουργία. Μια πολύ παλιά εκκλησία που φέρει το επώνυμο Καμαριανή, Η Παναγιά στο Καμάρι, βρίσκεται δίπλα στη θάλασσα με δασάκι από αλμυρίκια. Υπάγεται εκκλησιαστικά στο Γεράνι στην Ζ΄ Αρχιερατική περιφέρεια της Μητρόπολης Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου της Εκκλησίας Κρήτης.
ΣΥΜΗ Οι Μικρασιάτες Συμιακοί, οι οποίοι είχαν τεράστιες εκτάσεις στη περιοχή Δασιά ή Δασία ( Ντάτσα) συνέβαλλαν στο χτίσιμο της εκκλησίας της Μικρασιάτισσας Καμαριανής, με τόση πίστη, αφού το όνομα Καμαριανή το έδωσαν ως βαπτιστικό όνομα στις κόρες τους. Σήμερα σώζονται υο εικόνες αντίγραφα της Παναγιάς Καμαριανής στη Σύμη και συγκεκριμένα στον ενοριακό ναό Παναγίας Κεχαριτωμένης. Μία από αυτές τις εικόνες είναι ξυλόγλυπτη.
Ο Συμιακός σιδηρουργός - καλλιτέχνης Αναστασιάδης στα μέσα του 19ου αιώνα δημιούργησε καμπανοχυτήριο στο νησί του όπου κατασκεύαζε καμπάνες για τις ανάγκες εκκλησιών όχι μόνο της Σύμης αλλά και της Ρόδου και άλλων νησιών της Δωδεκανήσου ακόμα και για τη Μικρά Ασία, πριν το '22. Αυτός έφτιαξε τη καμπάνα στις εκκλησιές της Παναγιάς Καμαριανής, των Αγίων Αποστόλων, της Αγίας Ελεούσας ίσως και του Αγίου Νικολάου των Μύρων. Το 2013, μια μικρή ομάδα Τούρκων από τα απέναντι παράλια και συγκεκριμένα από τη πόλη Μποσμπουρούμ, περιηγήθηκαν στα μοναστήρια της Σύμης. Ανάμεσά τους ο δήμαρχος, ένας δημοτικός σύμβουλος και ορισμένοι αρχαιολόγοι. Δήλωσαν μάλιστα πως έχουν πρόθεση να αναστυλώσουν την εκκλησία της Παναγιάς Καμαριανής. Δεν γνωρίζουμε από τότε τι έχει γίνει. Ωστόσο η ομάδα αυτή των Τούρκων επισκέφθηκε τη ιερή μονή Πανορμίτη, τον Δήμαρχο και τον Μητροπολίτη.
ΤΗΛΟΣ Είναι γνωστό πως στη Τήλο το μεγαλύτερο πανηγύρι του νησιού γίνεται στις 26 και 27 Ιουλίου στο μοναστήρι του Αγίου Παντελεήμονα. Αλλά και στις 23 Αυγούστου γιορτάζει η εκκλησία της Παναγίας Καμαριανής, έξω από το Μεγάλο Χωριό καθώς και η εκκλησία της Παναγίας της Πολίτισσας στα Λιβάδια. Και στις δυο εκκλησίες διοργανώνονται λαϊκά πανηγύρια.
ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ Οι Έλληνες της Αυστραλίας, έχουν οικοδομήσει ναό προς τιμήν της Καμαριανής. Η ιερή μονή της Παναγιάς Καμαριανής βρίσκεται κάτω από το ωμοφόριο της Ελληνικής Ορθόδοξης Αρχιεπισκοπής Αυστραλίας. Εκεί λειτουργεί ο ιερέας Λευτέρης Τάτσης. Το 2014 τον Ιούλιο μήνα, στη περιοχή Red Hill της Βικτώρια Αυστραλίας, δυο δράστες έκλεψαν την εικόνα της Παναγίας Καμαριανής από την ομώνυμη ιερά μονή. Πριν από 20 περίπου μήνες είχε γίνει η πρώτη κλοπή. Οι δράστες στην προσπάθεια τους να αφαιρέσουν τα πλούσια αφιερώματα ξήλωσαν ολόκληρη την εικόνα, αφού δεν μπόρεσαν να σπάσουν το κρύσταλλο ασφαλείας. Πολύ σύντομα όμως η εικόνα βρέθηκε μαζί με μικρά κοσμήματα - τάματα των πιστών. Τα μεγαλύτερα τα κράτησαν οι κλέφτες.
ΘΡΑΚΗ Στο λιμάνι της Σαμοθράκης βρίσκεται ο ενοριακός ναός της Καμαριώτισσας, όπου φυλάσσεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας. Σύμφωνα με τη παράδοση η Καμαριώτισσα προστάτεψε τους κατοίκους του νησιού από ασθένειες και άλλους κινδύνους.
Η εικόνα της Μικρασιάτισσα Παναγίας Καμαριανής
