Από την Ρόδο… για την 1η του Απρίλη.
Με τη μνήμη στους έφηβους ήρωες… και τη σκέψη στα λόγια μιας δασκάλας.
«…το παρόν της κοινωνίας κρίνει και ‘διαβάζει’ το παρελθόν, και όχι το αντίστροφο.»*
----
‘Οι Δωδεκανήσιοι για τον αγώνα των Κυπρίων 1955-59’
Ο Ελληνικός λαός συμπαραστάθηκε δυναμικά στον αντιαποικιακό αγώνα των Κυπρίων του 1955 -59. Στις κινητοποιήσεις αλληλεγγύης του για την απελευθέρωση της Μεγαλονήσου κατέγραψε νεκρούς, τραυματίες, συλλήψεις.
Με το ίδιο πάθος συμπαραστάθηκαν και οι Δωδεκανήσιοι.
«Ενστερνίστηκαν αυτόν τον αγώνα , πίστεψαν σ’αυτόν, τον έκαναν απόλυτα δικό τους», αναφέρεται στον τοπικό τύπο της εποχής.
Με εκατοντάδες ψηφίσματα και τηλεγραφήματα καταδίκασαν τη Βρετανική Αποικιοκρατία, πίεσαν τις Ελληνικές κυβερνήσεις, εξέφρασαν τον θαυμασμό, την αγωνία και τη συμπαράσταση τους στο Κυπριακό λαό.
Σε όλα τα νησιά της Δωδεκανήσου γίνονταν ομιλίες και συλλαλητήρια, ενώ συμμετείχαν μαζικά σε εράνους ενίσχυσης του αγώνα.
Ο τοπικός τύπος κατέγραφε καθημερινά εκτενή ρεπορτάζ και ανταποκρίσεις, ενώ επιστολές, άρθρα, σατιρικοί στίχοι και ποιήματα κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον των Δωδεκανησίων για τις εξελίξεις στη Κύπρο.
Οι ηγέτες του Αγώνα της Κύπρου είχαν άμεση επαφή με τον λαό της Δωδεκανήσου.
Ο στρατηγός Γρίβας τον Οκτώβριο του 1954, κατά την μυστική κάθοδο του στη Μεγαλόνησο, στάθμευσε για δώδεκα μέρες στη Ρόδο. Το γεγονός προσέλαβε συμβολικό χαρακτήρα, χαρακτηρίζοντας τη Ρόδο «αφετηρία» του Κυπριακού αγώνα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος σε πολλές περιπτώσεις διήλθε από τη Ρόδο κατευθυνόμενος στην Αθήνα και ως εκ τούτου είχε την άμεση επαφή με το Ροδιακό λαό.
Στο αεροδρόμιο Μαριτσών στις 31 Οκτωβρίου 1955, έτυχε θερμής υποδοχής παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο του ταξίδι δεν ήταν προγραμματισμένο. Ο Μακάριος απευθυνόμενος στο συγκεντρωμένο πλήθος είπε μεταξύ άλλων:
« Αισθάνομαι ιδιαιτέραν συγκίνισιν διότι ευρίσκομαι και πάλιν εν μέσω του Ροδικού λαού από τον οποίον τόσας ενδείξεις θερμής συμπαραστάσεως είχομεν εις τον αγώνα μας ο οποίος είναι και αγώνα όλων των Ελλήνων.
Μεταδίδω προς τον Ροδιακόν λαόν και δι’ αυτού προς όλους τους Δωδεκανησίους αδελφούς μας, τον χαιρετισμό της αλυτρώτου πατρίδος μου Κύπρου και δίδω την διαβεβαίωση ότι ο κυπριακός λαός παρά τας τρομεράς πιέσεις των κατακτητών ίσταται ακλόνητος επί των επάλξεων.»
Καταλήγοντας ανέφερε:
« Είμαι απολύτως βέβαιος ότι με την υποστήριξη όλων των αδελφών Ελλήνων, ο κυπριακός λαός θα φθάσει πολύ γρήγορα εις το αίσιο τέρμα της ενώσεως του με την μητέρα Ελλάδα.
Ζήτω η Ελλάς
Ζήτω η Κύπρος
Ζήτω η Ρόδος.»
Γενικά οι Δωδεκανήσιοι έζησαν τα γεγονότα της Κύπρου με πάθος και ένταση αλλά και ξεχωριστή αμεσότητα. Σε κάθε περίπτωση εκδήλωσαν τη συμπαράσταση και την αγωνία τους αλλά και τη διάθεση συμβολής τους με κάθε δυνατό τρόπο.
-
Μετά τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου και κατά τη διάρκεια εφαρμογής των συμφωνηθέντων, προέκυψαν σοβαρές διαφωνίες μεταξύ Μακαρίου και Γρίβα. Αποφασίστηκε τότε η συνάντηση της Ρόδου, προκειμένου να δοθούν εκατέρωθεν εξηγήσεις και να εκτονωθεί η ένταση που είχε δημιουργηθεί.
Η σημασία της συνάντησης και η κρισιμότητα των σχέσεων Μακαρίου – Γρίβα, αποτυπώνεται στο κάλεσμα των Κυπρίων φοιτητών προς τη μαθητιώσα νεολαία της Ρόδου.
Συγκεκριμένα οι Κύπριοι εκπρόσωποι των φοιτητών, απεύθυναν ‘προς την μαθητιώσαν νεολαίαν και κατ’ ηθικήν επέκτασιν προς σύμπαντα τον ευγενή Ροδιακόν λαόν’, τον αδελφικό χαιρετισμό των Κυπρίων φοιτητών, τονίζοντας ότι η επιλογή της Ρόδου για την ιστορική συνάντηση, την τόσο αναγκαία και επιβεβλημένη για την ενότητα των Ελλήνων της Κύπρου, αποδείκνυε την αγάπη, την ευγνωμοσύνη και την εκτίμηση που απέδιδαν οι Κύπριοι ηγέτες προς το φιλόξενο λαό της Δωδεκανήσου. Έκαναν επίσης αναφορά για τη περίοδο που ο Γρίβας αναχωρούσε μέσω Ρόδου για τον αγώνα του στη Μεγαλόνησο, τη πολλαπλή προσφορά της Δωδεκανησιακής νεολαίας στους αγωνιζόμενους Κυπρίους, την αγάπη και τη στοργή που επεφύλαξαν οι Ρόδιοι στους εξόριστους αγωνιστές, γεγονός, που όπως αναφερόταν , ‘…κορυφώνει το αίσθημα της ευγνωμοσύνης μας και μας δίνει το θάρρος να ζητήσωμεν και πάλιν την βοήθειαν σας.’ Ο χαιρετισμός κατέληγε προσδιορίζοντας αυτήν τη βοήθεια, που ήταν η από κοινού έκφραση προς τους Κυπρίους ηγέτες της ανάγκης για ενότητα.
Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε από τις 7 έως τις 10 Οκτώβρη του 1959.
Το γεγονός κάλυψαν πάνω από 70 ξένοι και Έλληνες δημοσιογράφοι ενώ στον τοπικό τύπο της Ρόδου υπήρξε εκτενής αναφορά για την επίσκεψη και τον σκοπό της. Παράλληλα γινόταν θερμή έκκληση για ενότητα μεταξύ των δύο κυπρίων ηγετών.
Η συνάντηση είχε «αίσιο» τέλος, γεγονός που χαροποίησε ιδιαίτερα τους Δωδεκανήσιους.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος κατά την αναχώρηση του, μεταξύ άλλων ανέφερε:
« Η Ρόδος, προσεφέρθη πάλιν ως χρυσούς κρίκος των σχέσεων της Κύπρου με την Ελλάδα, δια την δημιουργίαν αρρίκτου αρραβώνος ενότητος, συμπνοίας και ειλικρινούς συνεργασίας με τον Στρατηγό Διγενή.»
Ο Γρίβας, σε δικές του δηλώσεις προς τους δημοσιογράφους, επεσήμανε ότι « δεν υπάρχει μεγαλύτερος εχθρός δι’ έναν λαόν από την εσωτερικήν διαμάχη» και ότι ο ίδιος «θα παράσχει την αμέριστην συμπαράστασιν του εις τον Μακάριο».
Διαβάζοντας τα γεγονότα εκ των υστέρων, θα μπορούσε να υποθέσει κανείς ότι τα λόγια του Μακαρίου υπονοούσαν την τραγική του αγωνία για την πορεία της σχέσης του με τον Γρίβα.
Θέλοντας αφ’ ενός να στείλει μήνυμα αισιοδοξίας από το νησί της Ρόδου για την παραπέρα πορεία του Κυπριακού, ήθελε παράλληλα να δεσμεύσει ηθικά τον στρατηγό Γρίβα για την ανάληψη της ευθύνης του στη πορεία αυτή.
Τελικά όμως ο Μακάριος δικαιώθηκε μόνο ως προς την αγωνία που τα λόγια του υπονοούσαν και όχι ως προς το περιεχόμενο τους.
Από τη μεριά του Γρίβα, τα λόγια του απεδείχθησαν τραγικά σοφά αλλά και εξίσου ανακόλουθα.
Η ενότητα, η σύμπνοια και η ειλικρινής συνεργασία δεν καρποφόρησαν στην Μεγαλόνησο. Στη θέση τους θέριεψε το μίσος και η διχόνοια, «ο μεγαλύτερος εχθρός ενός λαού».
Γιάννης Ιωάννου.
Πηγές:
Εφημερίδες ‘Ροδιακή’ και ‘Πρόοδος’.
‘Οι Δωδεκανήσιοι για τον αγώνα των Κυπρίων
1955-59’. Γ.Ι (υπό έκδοση).
* Σία Αναγνωστοπούλου.
foto apo http://www.cyprusactionnetwork.org/
