Όταν έφτασε στα χέρια μου το βιβλίο «ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ» του επ. καθηγητή Πανεπιστήμιου Αιγαίου και δασκάλου ΣΩΤΗΡΗ ΝΤΑΛΗ, εκδόσεις Παπαζήση (2015), στοχάστηκα ότι θα είναι ένα εγχειρίδιο απλής ανάλυσης για την διεθνή σκηνή με έμφαση στην Ε.Ε. Διαψεύστηκα μέσα από την ανάγνωση και κατάλαβα πόσο Ευρώπη είμαστε και πόσο Ευρώπη θέλουμε. Το πόνημα στηρίζεται σε ιδέες των μεγάλων σύγχρονων διεθνολόγων: Stanley Hoffman, Joseph Nye & Mario Telo. Ο πρώτος θεωρείται ως κορυφαίος αμερικάνος στοχαστής που μέσα από το πλούσιο έργο του εξήγησε την Αμερική στους Ευρωπαίους και την Ευρώπη στην Αμερική και παράλληλα παρουσίασε την ιδιόμορφη σχέση που υπάρχει μεταξύ των δύο σύμμαχων με τις ειδικές διαφορετικές συμπεριφορές πολιτικής στα παγκόσμια δρώμενα. Ο δεύτερος είναι ο πατέρας της ήπιας ισχύος, η οποία βασίζεται στην κουλτούρα, τα πολιτικά ιδανικά και τις πολιτικές πρακτικές. Επεκτείνοντας τη θεώρηση του ότι η Αμερικανοί υπήρξαν καλοί στην αξιοποίηση της ήπιας ισχύος τις τελευταίες δεκαετείς. Σήμερα το μίγμα ήπιας και σκληρής ισχύος, συστατικό των διεθνών σχέσεων και της εξωτερικής πολιτικής των κρατών, παρουσιάζεται ως έξυπνη ισχύ, ένα όρο που υιοθέτησε και η Χίλαρι Κλίντον κατά την διάρκεια της θητείας στο υπουργείο Εξωτερικών στην πρώτη θητεία του πρόεδρου Ομπάμα. Ο τρίτος είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών. Ο Telo παρουσιάζει στα κείμενα του ένα κριτικό πανόραμα γνώσεων και στοχασμών που έχουν σωρευτεί τις τελευταίες δεκαετίες. Ξεφυλλίζει το σπουδαίο εγχείρημα της ευρωπαϊκής οικοδόμησης και της διαμοιρασμένης κυριαρχίας ανάμεσα στα κράτη-μέλη εντός συναφούς πλαισίου ερωτημάτων στο διεθνές στερέωμα και από τη άλλη λαμβάνει υπόψη του την ιστορία της πολιτικής σκέψης και των διεθνών εξελίξεων ως αντικείμενο που οδηγεί σε ένα ποικιλόμορφο αλλά ενιαίο νήμα που έχει να κάνει με τη θεματοποίηση του ρόλου του κράτους, του εθνικού συμφέροντος και της έννοιας της εξουσίας, διατυπώνοντας παράλληλα ότι η Ε.Ε μετασχηματίζεται σταδιακά σ΄ ένα διεθνές υποκείμενο νέου τύπου χωρίς ομοσπονδιακά κρατικά χαρακτηριστικά. Το βιβλίο διαιρείται σε τέσσερα μέρη με το πρώτο αναφέρεται στην Ευρωπαϊκή θεώρηση των Διεθνών Σχέσεων μέσα από τη ματιά του τρίτου αναφερόμενου επιστήμονα, καταλήγοντας ότι η Ευρώπη σήμερα δεν είναι το κέντρο του κόσμου εντός του παγκόσμιου χάρτη, παρόλα αυτά η Ευρώπη εντάσσεται σ΄ένα σύστημα συνεργασίας και πολυπολικότητας στη βάση του θεσμού του ισχυρού κράτους και ότι τελικά η Ένωση αποτελεί την αιχμή του δόρατος για ένα προωθητικό σχήμα στο στόχο της πολιτικής ενοποίησης. Το δεύτερο μέρος προσεγγίζεται η ιδιότητα του ηγέτη του 21ου αιώνα σ΄ ένα κόσμο που αλλάζει στο πρόσωπο του κ. Ομπάμα με την αναγέννηση της ελπίδας και την πίστη στην εκλογική δύναμη του ψηφοφόρου σε μια εποχή απαξίωσης της πολιτικής, χωρίς να εγκαταλείπει την έξυπνη ισχύ. Το τρίτο μέρος αναλίσκεται στις ιδιότυπες σχέσεις Αμερικής και Ευρώπης. Διατυπώνεται ότι οι ΗΠΑ προτιμούν τις «τιμωριτικές» κυρώσεις από τους Ευρωπαίους που προτιμούν τις διαπραγματεύσεις, τη διπλωματία και την πειθώ από τον καταναγκασμό. Προκρίνουν την χαμηλή πολιτική ως εργαλείο για να ενώσουν τα κράτη μεταξύ τους. Η μονομέρεια της Ουάσιγκτον βρίσκει αντιστάθμισμα στη ειρηνοποιό θέση της Ε.Ε μέσα στον κόσμο παρά τις όποιες εγγενής αδυναμίας αποτελεσματικότητας της ΕΠΑΑ (Ευρωπαϊκή Πολιτική Ασφάλειας και Άμυνας). Η πολιτική δύναμη της Ευρώπης φαντάζει να επηρεάζεται από την Αμερική, κρατώντας (ευτυχώς) η Ευρώπη τη θέση «του εξανθρωπισμού» στο παγκόσμιο σύστημα θεμελιωμένο στην ειρήνη μέσα από συνεργασίες και της επίλυσης διαφορών σύμφωνα με τους δικαιοδιπλωματικούς κανόνες. Πάντως η απαίτηση για μια παγκόσμια πολιτική ζωή, η οποία θα είναι ταυτόχρονα δημοκρατική και ικανή να ανταποκριθεί στα νέα διακυβεύματα που σήμερα έχουν προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις είναι εκ των ων ουκ άνευ. Η αγωνία να καταντήσει η Ευρώπη «ένας ανάπηρος γίγαντας» διαφαίνεται στη ρευστότητα του συστήματος γι΄ αυτό απαιτείται μια στρατηγική εκ μέρους των Βρυξελλών της ενεργής υποστήριξης και συμμετοχή πολλών χωρών και όχι μόνο των «προθύμων», σε θέματα υψηλής πολιτικής αλλά και χαμηλής όπως τα προβλήματα πανδημίας, κλιματικής αλλαγής, περιβάλλοντος, μετανάστευσης , εγκληματικότητας, κ.α Στ τέταρτο και τελευταίο μέρος ανοίγει διάπλατα το ζήτημα της Ε.Ε στην αναζήτηση του κομβικού ρόλου στην συνθετότητα των προβλημάτων και της διεθνούς σκηνής. Ο κόσμος εμφανίζει πολλαπλά σημάδια απορρύθμισης που οφείλεται κυρίως στην ταυτόχρονη εξάντληση των δυο πολιτιστικών συνόλων, Δύσης και αραβικού κόσμου. Η πρώτη απιστεί στις ίδιες της αρχές της, ενώ ο δεύτερος έχει εγκλωβιστεί σ΄ ένα ιστορικό αδιέξοδο. Οι νέες προκλήσεις σε συνδυασμό του νέου διαμορφούμενου παγκόσμιου πολίτη του λεγόμενου «μιγά», ανοίγουν νέα κεφαλαία εκτός της ασφάλειας και της ισχύος. Το φαινόμενο «παγκοσμιοποίηση» (ξε)φεύγοντας από το όραμα της διεθνικής εξουσίας που θα ήταν ικανή να αναλάβει τον νόμιμο τρόπο και την ευθύνη της επίλυσης των κοινών προβλημάτων της ανθρωπότητας, έχει καταστεί μια οικονομική μηχανή που επιβάλλει επιδιαιτησία ανάμεσα σε συμφέροντα και αξίες «στριμώχνοντας» την δημοκρατία σε δεύτερο ρόλο. Σε αυτό το κλίμα η Ε.Ε επιμένει να διαθέτει στοιχεία πρότυπης κοινωνικής οικονομίας της αγοράς που βασίζονται πλέον και στο Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Η Ελλάδα ως κράτος-μέλος της Ένωσης οφείλει να ακολουθήσει τον διερευνητικό δρόμο της προσαρμογής του 21ου αιώνα της «όλης» Ευρώπης στο νέο διεθνές τοπίο γιατί μόνο έτσι η γηραιά ήπειρος θα επιβεβαιώσει την αξία της επιδεικνύοντας την ικανότητα να απαντά στις προκλήσεις της Ιστορίας. Σήμερα, καλούμαστε να υπερασπιστούμε ιστορικούς, κοινωνικούς και πολιτικούς δεσμούς έναντι μιας αισχρής και ύποπτης ιδεολογίας που προσβάλλει ότι πέτυχε η Ευρώπη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Χρειάζεται επαγρύπνηση και πολλή «Ευρώπη».
